Schrijven is een ambacht

Het schrijven van literaire teksten is een ambacht. Inspiratie, creativiteit en een hang naar experimenteren kunnen daarbij een belangrijke rol spelen, maar het eindresultaat is in grote mate afhankelijk van de ambachtelijke vaardigheid van de auteur. Richard Cohen (1947) was jarenlang redacteur voor  vooraanstaande auteurs als Anthony Burgess, John le Carré en Sebastian Faulks. Als geen ander voelt hij aan wat in een bepaalde context werkt, en vooral wat níet. In How to Write like Tolstoy toont hij in twaalf hoofdstukken hoe ook de grote schrijvers met dit probleem worstelden, slaagden of verloren. Honderden auteurs komen langs, van Shakespeare tot Kurt Vonnegut, en ook  de grote Rus.

Het eerste hoofdstuk behandelt het begin van alles, de openingszin. Hoofdstuk twaalf de afsluiting. Daartussen komen onderwerpen voorbij als het creëren van een karakter, de plot, de dialoog, ritme, plagiaat (of liever: je laten inspireren), het herschrijven en, natuurlijk, de seks. Ieder hoofdstuk leest als een lichtvoetig essay, gelardeerd met zorgvuldig uitgekozen, sprekende voorbeelden. Dat over het schrijven over seks is een schoolvoorbeeld van Cohen’s aanpak. Het onderwerp leent zich voor een beknopt historisch overzicht – wat hij ook keurig doet – om dan te eindigen bij zijn favoriete schrijvers over het onderwerp: Nabokov, Philip Roth en, de grootmeester van het genre, John Updike. Diens Couples uit het teugelloze jaar 1968 is naar Cohens mening nooit geëvenaard. Diezelfde persoonlijke noot toont Cohen wanneer hij voorbeelden oplepelt uit de cursussen creative writing die hij over de jaren gaf aan verschillende universiteiten. 

Zoals gezegd, de citaten zijn toepasselijk en de voorbeelden soms onvergetelijk. Zoals dat over de beginzin. Tijdens een lezing voor studenten literatuurgeschiedenis in 2006 testte Cohen zijn toehoorders op hun kennis door enkele heel karakteristieke beginzinnen van klassiekers voor te lezen, zoals Pride and Prejudice, 1984, Anna Karenina en A Tale of Two Cities – ‘It was the best of times, it was the worst of times’. Geen reactie. Tot hij de volgende voorlas: ‘Mr. and Mrs. Dursley, of number four, Privet Drive, were proud to say that they were perfectly normal, thank you very much’. De halve zaal wist het direct: het eerste deel van J.K. Rowlings Harry Potter! Een uitbarsting van herkenning. Tijdgeest, heet dat met een lelijk woord.

Met dat soort informatie – maar ook heldere analyses én heerlijke trivia -  is het boek gevuld. Het resultaat van een leven lang hartstochtelijk met literatuur bezig zijn. Ik las het tijdens een korte vakantie, met veel regen, in een cottage, bij de open haard, met af en toe een glas whisky. Heel ontspannend.

Richard Cohen / How to Write like Tolstoy. A Journey into the Minds of Our Greatest Writers / 324 blz / Oneworld, 2017