zaterdag 27 augustus 2011

'Het Hele Erge'

Jarenlang was voor liefhebbers van literatuur het optreden van Martin Ros in de TROS Nieuwsshow het mooiste moment van hun zaterdagochtend. Hij besprak daar in gloedvolle taal de boeken die zojuist waren verschenen. De laatste jaren - zijn rubriek bestond maar liefst 21 jaar - volgde hij steeds meer zijn eigen voorkeuren. Boeken over de Tweede Wereldoorlog, het geloof, de Islam en de wielrennerij kregen het podium, ten koste van aandacht voor nieuwe literaire uitgaven. Dat zal de belangrijkste reden zijn geweest voor de TROS om de samenwerking met Martin te beëindigen. In december 2007 verzorgde hij voor de laatste maal zijn rubriek, volgens de overlevering in tranen. Want 'het was mijn leven', zoals hij zei.
In 2009 verscheen Martin Ros vijftig jaar op wacht: schetsen over een boekenfanaat, onder  redactie van Perry Pierik, redacteur van uitgeverij Aspekt waar Ros het laatst werkte. De vijftien bijdragen zijn wisselend van kwaliteit, maar het aantal geslaagde stukken was voor mij genoeg om de bundel met plezier te lezen. Vanzelfsprekend krijgen de kwaliteiten van Ros als uitgever alle aandacht. Zijn gloriejaren lagen bij de Arbeiderspers, waar hij onder andere mede-verantwoordelijk was voor het opzetten en vullen van de reeks Privé Domein. Veel (aankomende) auteurs hebben in het pand Singel 262 de gang naar de zolder gemaakt, om daar Ros aan te treffen in een situatie als op de omslag van het boek. Maar ook typerende details als 'Het Hele Erge' (de meesten van u zullen weten waar dit naar verwijst) keren steeds weer terug in de stukken.
Kortom: een aardige bundel, die in ieder geval nog eens duidelijk maakt dat met Ros een markante persoonlijkheid van de landelijke radio is verdwenen.

zondag 21 augustus 2011

Avontuur in Malawi

Van 1963 tot 1965 verbleef Paul Theroux in Malawi, in dienst van het Peace Corps. Hij doceerde er Engels. De gebeurtenissen in zijn roman Jungle Lovers (1971) zijn geïnspireerd op deze jaren in Malawi.
Een Amerikaanse verzekeringsagent, Calvin Mullett, wordt er door zijn firma gestationeerd om spaarplannen en levensverzekeringen aan de man te brengen. Hij ziet al snel in dat dit niet werkt in een onderontwikkeld gebied als Malawi. Wanneer er bovendien een guerillabeweging opstaat en de toch al wankele politieke situatie verslechtert, is het afgelopen met zijn activiteiten. Inmiddels is hij wel min of meer ingeburgerd én komt hij in contact met de leider van de opstandelingen.
Theroux is een meester in het oproepen van de sfeer van de nadagen van het kolonialisme. In deze roman was dat ook het enige aspect dat mij boeide. Het warrige verloop van de guerilla-oorlog en de lotgevallen van de hoofdpersoon zijn nogal fragmentarisch beschreven, waardoor ik niet echt in het verhaal kon komen.

zondag 14 augustus 2011

Magic World

In 1990 publiceerde Salman Rushdie Haroun and the Sea of Stories, geschreven als een cadeau aan zijn zoon. Het was zijn eerste boek na de fatwa die over hem was uitgesproken. Hij moest daarom onderduiken en zag zijn zoon niet zo vaak. Nu heeft hij voor zijn tweede zoon als geschenk voor diens twaalfde verjaardag Luka and the Fire of Life geschreven. Het verhaal beschrijft het avontuur van de eveneens twaalfjarige Luka, wiens vader plotseling in een diepe slaap raakt waaruit hij niet ontwaakt. Om hem te redden onderneemt Luka een gevaarlijke reis naar de Magic World om er de Fire of Life te bemachtigen waarmee hij zijn vader uit diens slaap kan laten ontwaken. Gaandeweg sluit zich een stoet van fantasiefiguren bij hem aan die hem helpen de verschillende opdrachten uit te voeren en te overleven.
Rushdie is een meester in het oproepen van een sfeer waarin magische elementen een volstrekt geloofwaardig onderdeel van de vertelling vormen. Zijn verhaal is deels ook een fabel, met mooie spiegelingen aan de moderne wereld. Kinderen die dit boek lezen zullen niet uitsluitend worden aangesproken door de sprookjesachtige elementen, maar zeker ook door de link met computerspelletjes die Rushdie legt. Een heel aangenaam boek.

vrijdag 5 augustus 2011

Sophie in Weimar

Sophie, de dochter van koning Willem II en de Russische tsarendochter Anna Pavlovna, is in de Nederlandse geschiedenis vrij onbekend. Maar in Saksen-Weimar-Eisenach, het Duitse groothertogdom, is zij heel beroemd. Zij werd geboren in 1824, als laatste kind van Willem II en Anna Pavlovna, en trouwde in 1842 met Carl Alexander van Saksen-Weimar-Eisenach. Coppens beschrijft uitvoerig de voorgeschiedenis, het leven aan het Haagse hof en de relatie tot het Russische hof, waar Anna Pavlovna van afkomstig was. Ook Sophie's leven in Weimar, de stad waar het groothertogelijk slot stond, komt aan de orde.
Weimar in die tijd is natuurlijk de stad waar de herinnering aan Goethe en Schiller nog leeft. Als een jong meisje, voor haar huwelijk, had Sophie al eens een bezoek gebracht aan het huis van Goethe aan het Frauenplan in Weimar. Ze heeft interesse in de literatuur. Wanneer ze in 1853 groothertogin wordt, gaat de nalatenschap van Goethe en Schiller een belangrijke rol spelen in haar leven. In 1885 laat Walther, de laatste kleinzoon van Goethe, haar de complete erfenis van Goethe na. Sophie besluit dan haar eigen vermogen te gebruiken voor het bouwen van een archief. Kort daarop wordt haar door de erfgenamen van Friedrich Schiller ook diens literaire erfenis geschonken. Daarmee wordt haar onderneming het Goethe-Schiller archief, het eerste literaire archief in Duitsland.
Thera Coppens heeft in de eerste plaats een biografie geschreven, maar dan wel een met de trekjes van een historische roman. Haar boek leest heel prettig, en voor iemand als ik die is geïnteresseerd in de geschiedenis van het huis Oranje-Nassau is het een heel spannend boek: het zit boordevol met feiten en weetjes die ik nog niet kende. Ook als een regelmatige bezoeker van Weimar en het Goethehaus - Weimar ligt dicht bij de Autobahn en is dus een heel aantrekkelijke stop - boeide de achtergrondinformatie over Goethe mij enorm.
Coppens schreef een dikke pil. Ruim 600 bladzijden, gedrukt in een kleine letter. Maar ik vond het jammer dat ik het boek uit had.

maandag 1 augustus 2011

Een verliefde componist

Na een repetitie van zijn muziekstuk 'Duisternissen' vindt de koordirigent Theo Kiers (artiestennaam: Sierk Wolffensberger) in een nis in de kerk een jong meisje dat zelfmoord wil plegen en buiten bewustzijn is. Hij brengt haar bij, gaat met haar naar het ziekenhuis en brengt haar vervolgens onder in zijn buitenhuisje. Zo begint De weldoener van P.F. Thomése. Dat is het begin van verwikkelingen die gaandeweg gecompliceerder worden en die duidelijk maken dat Kiers niet alleen verliefd is op het meisje dat hij heeft gered van de dood, maar dat hij ook flink in de war is. Thomese schets het beeld van een man die (onbewust) teleurgesteld is in zijn loopbaan als componist, die zich afsluit van zijn vrouw en zich ergert aan de amoureuze escapades van zijn tienerzoon. Een man die zonder dat hij het zelf in de gaten heeft langzaamaan de realiteit van alledag verruilt voor een eigen leefwereld.
Na Wladiwostok en J. Kessels:The novel heb ik nu ook dit boek gelezen als luisterboek, door Thomése zelf voorgelezen. Die neemt er de tijd voor, met langzaam en zorgvuldig uitgesproken zinnen. Past goed bij het zorgvuldige taalgebruik. Veel zinnen klinken als doordachte one-liners.