Natuurbescherming?

Moet de natuur worden beschermd? En zo ja, op welke manier? En tegen welke prijs? Dit zijn de vragen waar T.C. Boyle zijn roman When the Killing's Done op heeft gebaseerd. De plaats van handeling is een eilandengroepje voor de kust van Californië bij Santa Barbara, de Channel Islands. Daar zijn een halve eeuw geleden enkele inheemse diersoorten verdwenen door de introductie van wilde varkens en schapen. Daardoor is de hele ecologische cirkel aangetast. De National Park Service die het eiland beheert wil dit graag terugdraaien en de natuurlijke soorten (vos, golden eagle) weer introduceren, terwijl een groep activisten hiertegen is omdat voor dat plan alle aanwezige varkens moeten worden gedood. Wat volgt is een kat-en-muis spel dat wordt uitgevochten op een van de eilanden en in de media.
Boyle heeft de twee hoofdpersonen, een biologe van de Park Service en een plaatselijke zakenman die de activisten aanvoert, enigszins karikaturaal neergezet. Maar de acties worden flitsend beschreven waardoor het verhaaltempo hoog is. Voeg daarbij de sfeervolle beschrijvingen van het landschap en de creatieve verhaalstructuur waarin Boyle schakelt tussen drie generaties en je hebt een afwisselende en zeer onderhoudende roman.

The Homecoming

Bernard Schlinck is een auteur die zijn verhalen graag op verschillende niveaus leesbaar wil laten zijn. Ook bij The Homecoming is dat mogelijk. De hoofdpersoon, Peter Debauer, kent zijn vader niet omdat die niet uit de Tweede Wereldoorlog is teruggekeerd. Zijn moeder laat weinig over hem los. Ook zijn grootouders, bij wie hij vaak de zomer in Zwitserland doorbrengt, praten niet over hem. Wanneer Peter bij hen thuis een manuscript van een roman vindt, ontstaat er een wonderlijke spiegeling met zijn eigen leven. Het manuscript verhaalt van een Duitse soldaat die tijdens de Tweede Wereldoorlog de weg naar huis vindt tijdens een barre tocht door vijandelijk gebied. Bij thuiskomst ontdekt de soldaat dat zijn vrouw een andere man heeft. Ook in het leven van Debauer gebeurt daarna iets vergelijkbaars. Uiteindelijk blijkt het manuscript zelfs de link te zijn naar zijn verloren vader.
Het boek is knap in elkaar gezet,  maar voor mij lijden de voortgang en ook geloofwaardigheid van het verhaal te veel onder de structuur. De hierboven genoemde spiegeling, de paralellen met het verhaal van Odysseus, de rol die de vriendin van Peter Debauer speelt: ik ervoer ze als intelligente en slim ingebrachte bouwstenen die de roman echter te kil en analytisch maken.

Hellevaart

In de nieuwste roman van Jeroen Brouwers, Bittere bloemen, maakt de 81-jarige grijsaard Julius Hammer in opdracht van zijn dochter een cruise op de Middellandse Zee. De man is ex-politicus (hij was ooit minister), ex-schrijver en ex-rechter. Hij heeft onlangs een beroerte gehad, waarna zijn dochter tijdens de revalidatie bij hem is komen logeren en veel van zijn spullen heeft opgeruimd, geschonken aan archieven en weggegooid. De cruise is bedoeld als laatste fase van zijn herstel.
Het wordt een hellevaart. Op het schip, de Carta Mundi, loopt Hammer een vroegere studente van hem tegen het lijf, de jonge Pearlene. Zij bekommert zich om Hammer, die in motorisch opzicht soms wat hulp nodig heeft. Het schip legt aan in Corsica, waar Hammer achterop de scooter bij Pearlene door de hoofdstad Ajaccio scheurt. Ook bezoekt hij een filmset, waar een film met Nicole Kidman wordt opgenomen. De gemoedstoestand van Hammer krijgt gaandeweg hallunicerende trekjes, wat onder andere teweeg wordt gebracht door de verzengende hitte waar hij steeds meer last van krijgt en de gesprekken met een oude acteur die allerlei herinneringen aan vroeger losmaken. De symbolische toespelingen op het leven en de dood zijn talrijk: het schip, de tocht, de filmset, de oude acteur die beroemd werd door een film van Ingmar Bergman. De structuur van korte hoofdstukken waarvoor Brouwers heeft gekozen maakt een snelle opeenvolging van gebeurtenissen mogelijk. Het snel groeiende gevoel van koortsachtigheid en onthechting van de werkelijkheid bij Hammer is heel overtuigend. De afloop is theatraal en ook weer vol symboliek.
Brouwers werkte lang aan dit boek. Hij voltooide het leeuwendeel ervan nadat hij zelf door een beroerte werd getroffen. De stijl van schrijven is Brouwers op zijn best, het gemopper van de oude Hammer op van alles en nog wat is vaak heel raak en ook grappig. In de theatrale effecten heeft het verhaal iets van een opera. Kortom, voor mij is het een van Brouwers' beste boeken.