Vergeefs

Nooit meer slapen van W.F. Hermans is voor mij het ultieme verslag van een zinloze, vergeefse wetenschappelijke expeditie. De hoofdpersoon, Alfred Issendorf, onderneemt een tocht naar het uiterste noorden van Noorwegen om een stelling van zijn hoogleraar te bewijzen: dat bepaalde gaten in het landschap zijn veroorzaakt door meteorieten en niet door smeltwater. Voor zijn onderzoek heeft hij luchtfoto's nodig uit een Noors archief, maar door tegenwerking krijgt hij die niet. Wanneer hij met drie andere onderzoekers toch aan de tocht begint, breiden de tegenslagen zich snel uit: Alfred kan niet slapen door het licht, de muggen zijn een plaag en hij blijkt niet getraind genoeg om het marstempo vol te houden. De expeditie wordt een jammerlijke mislukking, een van de expeditieleden verongelukt zelfs.
Hermans schreef het meesterlijk op. De stijl is droog en kortaf, zakelijk. Maar tegelijkertijd verwerkte hij veel symboliek in het verhaal. Ik herlas het boek als een luisterboek en moest vaststellen dat ik het nog even meeslepend vond als bij de eerste lezing.

Wetenschap

Christiaan Huygens (1629-1695) is een van de belangrijkste Nederlandse wetenschappers. Op zijn naam staat onder andere de ontdekking van de ringen rond Saturnus, alsmede een van haar manen, door hem Titan gedoopt. Hij keek naar het heelal met door hemzelf gebouwde telescopen. Hij is de uitvinder van het slingeruurwerk, bewees dat licht een golfbeweging is en deed belangrijke ontdekkingen op het gebied van  de middelpuntvliedende kracht in de mechanica. Omdat hij als eerste wiskundige formules toepaste in de natuurkunde wordt hij gezien als de grondlegger van de theoretische natuurkunde.
Gedurende bijna twintig jaar, van 1663 tot 1681, verbleef Christiaan in Parijs waar hij de onderzoeksdirecteur was van de befaamde Académie des Sciences. Zijn belang wordt verder onderstreept door het feit dat hij in de historische Canon van Nederland een van de vijftig vensters is. Hij had misschien nog wel beroemder kunnen zijn wanneer hij de discipline had gehad zijn ontdekkingen direct te publiceren en een octrooi aan te vragen. Dat liet hij vaak na, of stelde het uit. Daardoor liep hij in ieder geval veel inkomsten mis.
De laatste zeven jaar van zijn leven woonde hij op de buitenplaats Hofwijck in Voorburg, die door zijn vader Constantijn - de dichter en secretaris van de stadhouders - was aangelegd. Christiaan  schreef daar aan zijn Cosmotheoros, een beschrijving van het heelal. In dat boek filosofeert hij ook over het bestaan van buitenaards leven. Een vraag die misschien wat science fictionachtig lijkt voor een serieuze wetenschapper, maar een vraag die ook nu nog velen bezighoudt.
Met Titan kan niet slapen. Een biografie van Christiaan Huygens heeft C.D. Andriesse een informatieve biografie geschreven. Als wetenschapper weet hij de wetenschappelijke prestaties van Christiaan helder uit te leggen, terwijl diens persoonlijk leven ook ruim wordt belicht.

Freedom

Freedom is het langverwachte boek van Jonathan Franzen, verschenen tien jaar na zijn laatste boek, The Corrections. Beide boeken werden door de critici bestempeld als een Great American Novel. In Freedom volgen we de lotgevallen van Walter en Patty Berglund, een echtpaar uit St. Paul, Minnesota, hun kinderen en vrienden. Het verhaal begint vroeg in de jaren '80 en eindigt in 2008. Zo ongeveer alle aspecten die het particuliere en openbare leven in de VS in deze jaren bepaalden komen aan bod: opgroeiende kinderen, buitenechtelijke relaties, de politiek, het milieu, wapenhandel en nog veel meer.

Franzen is een goede stilist en een meester in het neerzetten van personages. Maar het kostte mij moeite de ruim 500 bladzijden uit te lezen. Gaandeweg werd me duidelijk waarom: het boek is volstrekt humorloos, ontbeert relativering en is uitsluitend serieus. Het was interessant, maar Freedom is een boek dat ik niet snel meer zal openslaan.