vrijdag 28 januari 2011

Twee vrouwen

In het streven om boeken waarvan ik vroeger heb genoten opnieuw te lezen als luisterboek was nu Twee vrouwen van Harry Mulisch aan de beurt. Voorgelezen door Kitty Courbois. Het verhaal draait om Laura, die na zeven jaar kinderloos huwelijk scheidt van haar man Alfred. Enkele jaren later krijgt ze een lesbische relatie met de twintigjarige Sylvia, wat in haar omgeving veel ophef geeft. Wanneer Sylvia er na een half jaar vandoor gaat, is Laura daar kapot van. Zeker wanneer ze hoort dat Sylvia haar heeft verlaten voor haar ex-man. Later blijkt dat Sylvia bewust van Alfred zwanger is geworden om Laura een kind te kunnen geven. In de aanloop naar een verzoeningsbijeenkomst schiet Alfred Sylvia dood.
Zo in het kort verteld, klinkt het dramatisch als een Grieks drama. Dat is ook de diepere laag die Mulisch in het verhaal heeft ingebouwd. Hij laat Laura en Sylvia in de schouwburg een toneelstuk bezoeken naar de geschiedenis van Orpheus en Eurydice, het oerverhaal van de onbereikbare geliefde.
Ik las het boek eerder in 1976, voor mijn Nederlandse lijst. En herinner me dat ik het toen geweldig vond. Nu heb ik het wel met genoegen beluisterd, maar kwam de roman wel erg gekunsteld op me over. Herlezen kan een heel ander perspectief opleveren.

vrijdag 14 januari 2011

Verzet per postkaart

Een Berlijns echtpaar verliest in het begin van de Tweede Wereldoorlog hun zoon, een frontsoldaat. Dit zet hen aan tot een daad van verzet. Ze schrijven vrijwel dagelijks een tegen Hitler gerichte boodschap op een postkaart, die de man vervolgens achterlaat op met zorg uitgekozen plekken in Berlijn. De kaarten trekken al snel de aandacht van de politie en de Gestapo, die beide een meedogenloze jacht op de afzenders ervan op touw zetten.
Hans Fallada schreef  'Jeder sterbt für sich allein' in 1947 in slechts 24 dagen. Op basis van een Gestapo-dossier dat een vergelijkbare zaak beschreef. Fallada maakte de publicatie zelf niet mee, hij overleed kort daarvoor.
Het boek is in Duitsland inmiddels een klassieker, maar is pas een paar jaar geleden in het Engels vertaald en daardoor internationaal herontdekt. Alone in Berlin is een indrukwekkend boek. Fallada beschrijft de lotgevallen van het echtpaar en andere personen in hun omgeving zo indringend dat ik het boek nauwelijks kon wegleggen.

vrijdag 7 januari 2011

Noodlot

Anton Steenwijk speelt op een winteravond in 1945 een spelletje Mens-erger-je-niet met zijn oudere broer en ouders, wanneer voor het huis van de buren een man wordt neergeschoten. Het blijkt een vooraanstaande NSB'er te zijn, die door het verzet is geliquideerd. De problemen beginnen wanneer de buurman het lijk versleept en voor het huis van Anton en zijn familie legt. Wanneer de Duitsers arriveren worden Anton, zijn broer en ouders opgepakt. Hun huis wordt in brand gestoken. Anton brengt de nacht door in een cel op het politiebureau van Haarlem. De volgende dag wordt hij opgehaald door een oom, bij wie hij ook zal opgroeien. Zijn familie blijkt die nacht te zijn geëxecuteerd. Harry Mulisch vertelt in vier volgende hoofdstukken hoe Anton in volgende fasen in zijn leven - in 1952, 1956, 1966 en 1981 - wordt geconfronteerd met deze gebeurtenissen en er zelf onderzoek naar doet. Uiteindelijk blijkt dat het lijk van de NSB'er vanwege verrassende (en noodlottige) factoren juist voor zijn huis werd gelegd en niet voor dat van de buren.
De Aanslag is al bijna dertig jaar oud, is verfilmd en als toneelstuk opgevoerd maar het verhaal is nog steeds ijzersterk. Ik herlas het als een luisterboek, ingetogen voorgelezen door Edwin de Vries.