Opium

In 1839 besloot de Chinese keizer dat de import van opium vanuit India niet langer kon worden getolereerd. Talloze Chinezen waren inmiddels verslaafd aan de drug, wat onrust en instabiliteit veroorzaakte. De import was al langer verboden, maar werd tegen betaling van smeergeld tot dan toe oogluikend toegestaan. De invoerhaven was Canton. De opium werd vooral door Engelse en Amerikaanse reders aangevoerd.
In River of Smoke beschrijft Amitav Ghosh de gevolgen voor de handelaren wanneer dit verbod moet worden nageleefd.  Hoofdpersoon is Seth Bahram, een Indiase koopman die al lang in opium handelt. Wanneer hij eind 1838 met zijn schip in Canton arriveert, gonst het al van de geruchten over het mogelijke invoerverbod en is de controle al strenger. Voor Bahram hangt van deze reis veel af. In een poging voorgoed financieel onafhankelijk te worden heeft hij zijn hele eigen vermogen én veel geld van investeerders gebruikt om een enorme hoeveelheid opium te kopen. De verkoop daarvan in China moet hem een rijk man maken. Maar het invoerverbod, dat vanaf maart 1839 door een speciale afgezant van de keizer in Canton wordt gehandhaaft, lijkt dit plan onmogelijk te maken.
Het gaat Ghosh in deze omvangrijke roman om veel meer dan het verhaal van Bahram. Hij heeft uitvoerig historisch onderzoek gedaan en maakt daar gebruik van. Zo beschrijft hij tot in detail het leven in de enclave bij Canton waar de buitenlandse handelaren zijn gevestigd. Ieder land heeft een eigen ommuurde vestiging, waarbinnen het leven zich afspeelt. Vrouwen wonen er niet, tijdens de bals dansen de mannen met elkaar. Nadat het invoerverbod van kracht is geworden en de keizer de handelaren een ultimatum stelt waarbinnen zij al de opium in hun schepen moeten inleveren, ontstaan discussies over vrije handel, de Chinese souvereiniteit en het immorele van handelen in een verslavende drug. De handelaren zien maar één mogelijke uitweg uit de impasse: de komst van een Engelse oorlogsvloot die de Chinezen tot rede moet brengen. Het is 1839, het koloniale tijdperk.
Die liefde voor het detail in de beschrijving van schepen, huizen en interieurs, het inslaan van zijpaden en het uitvoerig beschrijven van de achtergrond van de personages gaven mij af en toe het gevoel dat ik zo'n negentiende-eeuwse roman aan het lezen was waarin ieder detail belangrijk lijkt. Dickens in China, zoiets. Maar dit is een klein bezwaar, het valt weg tegen de vele prachtige scènes en de spannende opbouw van het verhaal. River of Smoke is het tweede deel van een trilogie, waarvan het enkele jaren geleden verschenen Sea of Poppies het eerste deel is.