Brazzaville Beach

Ik lees graag boeken van William Boyd en kijk in het modern antiquariaat altijd even bij de B of er een vroeg boek van hem staat dat ik nog niet heb. Ik was dan ook blij toen ik daar Brazzaville Beach vond, een roman uit 1990. Mijn paperback heeft een werkelijk prachtige afbeelding op de omslag, veel sfeervoller dan de dertien-in-een-dozijn omslag die de huidige editie heeft. Het schilderij toont een strand in de tropen, met palmbomen, een wit houten strandhuis met veranda en daarvoor een vrouw die naar de diepblauwe zee kijkt. Dit omslag straalt een lekker vakantiegevoel uit, ware het niet dat zich boven zee een dreigend uitziende onweerswolk ontwikkelt. Dat is ook kenmerkend voor de sfeer in deze roman: een idyllische omgeving waarin plots onstuimige en verwoestende gebeurtenissen plaatsvinden.
De vrouw die we op de omslag op de rug zien is Hope Clearwater. Zij bewoont aan het einde van de roman het huis op het strand aan de Congolese kust, hoewel nergens in het boek de naam van het land wordt genoemd. Het is de ideale plek om bij te komen van de heftige gebeurtenissen eerder in het verhaal en langzaam haar leven weer op te pakken. In Congo was zij werkzaam in het Grosso Arvore onderzoekscentrum, een reservaat in de jungle waar wetenschappers het gedrag van chimpansees bestuderen. Hope, een jonge biologe, koos voor een positie als onderzoeker in Grosso Arvore nadat een dramatische gebeurtenis een einde had gemaakt aan haar huwelijk in Engeland met een briljante maar geesteszieke wiskundige. Het centrum wordt geleid door Eugene Mallabar, die na ruim 25 jaar onderzoek en enkele baanbrekende boeken over chimpansees een autoriteit is op zijn gebied. Hope brengt dagelijks vele uren door bij een groep chimpansees diep in het bos. Zij observeert hun gedrag, analyseert en beschrijft dat. Het zijn door de jaren heen haar eigen chimpansees geworden, ze heeft ze in strijd met de regels ook namen gegeven in plaats van de gebruikelijke nummers.
Op een dag is ze er getuige van dat enkele mannelijke chimpansees van een andere groep een van haar chimpansees op gruwelijke wijze vermoorden. En daarna gebeurt dat nog eens. Mallabar, aan wie zij het vertelt, weigert haar te geloven. Het staat haaks op zijn beeld van de chimpansees in het reservaat en bovendien zouden de moordpartijen slechte publiciteit zijn op een moment dat belangrijke geldschieters op het punt staan grote giften aan het centrum te doen. Hope blijft echter bij haar verhaal, waardoor een gespannen situatie ontstaat. Wanneer dan ook nog de smeulende burgeroorlog in het land in een echte strijd verandert waar Hope en haar collega's bij betrokken raken volgen de dramatische gebeurtenissen elkaar snel op.
Boyd vertelt de drie verhaallijnen - Hope's leven in Engeland, in het reservaat en aan het strand - tegelijkertijd, ingenieus met elkaar verweven. Ambachtelijk schrijverschap, om het zo maar te noemen. Voor de beschrijving van het onderzoek naar het gedrag van de chimpansees zal hij zich hebben laten inspireren door het werk van Jane Goodall. Het verhaal speelt zich af in de jaren zestig, toen ook de jonge Goodall haar werk in Afrika begon. Net als Hope gaf Goodall haar chimpansees namen in plaats van nummers en observeerde zij als eerste gevechten tussen chimpansees en kannibalisme onder mensapen. Hoe Goodall dat heeft beschreven weet ik niet, maar Boyd beschrijft de dreiging tussen de groepen chimpansees en de gevechten bloedstollend spannend.