Stoner

Wat maakt dat je Stoner van John Williams na het lezen dichtslaat met de gedachte: dit is een klassieker! Is dat het verhaal, dat gaat over het leven van William Stoner? Hij wordt aan het einde van de negentiende eeuw geboren als zoon van een arme boer in Missouri. Zijn ouders sturen hem naar de universiteit, in de hoop dat hij door een studie landbouwkunde vooruit zal komen in het leven. William besluit echter al na korte tijd over te stappen op een studie Engels, iets dat hij zijn ouders niet vertelt. Zij ontdekken het vier jaar later op de dag dat hij afstudeert. Hij blijft als docent verbonden aan de universiteit, waar hij nooit echt carrière maakt. Hij trouwt met Edith, de haast mensenschuwe dochter van een bankier. Zij frustreert veel van zijn pleziertjes en zorgt er door haar gedrag voor dat hun dochter van Stoner vervreemdt. Een relatie met een jonge promovenda verbreekt hij na druk van zijn omgeving. En hij overlijdt enkele weken na zijn pensionering. Een heel middelmatig leven, zonder hoogtepunten.
Of is het zo'n sterk boek omdat Stoner zich ondanks alles geestelijk overeind weet te houden door zijn grote liefde, de literatuur? Hij blijkt geen groot onderzoeker te zijn: zijn enige wetenschappelijke publicatie is een degelijk boek, maar bij lange niet briljant. Door gekonkel en vriendjespolitiek aan de universiteit strandt zijn loopbaan al in de lage regionen. Ondanks alles blijft hij heel lang veel voldoening houden in het overbrengen van zijn kennis op zijn studenten. Voor hem is dat genoeg als een rechtvaardiging van zijn bestaan.
Ik denk dat de kracht van het boek vooral ligt in de combinatie van de inhoud én de taal van Williams. Hij beschrijft het leven van Stoner in precies de juiste toon: sober, heel direct en met mededogen maar zonder dat dit melodramatisch wordt. Het is haast een feitelijk verslag, maar dan met een hoog inlevingsvermogen. Een indrukwekkende prestatie.