Albert Egberts: voyeur

In het zuiden van Duitsland heb je van die kerken uit de barok en rococo waarin je, wanneer je omhoog kijkt naar de plafondschilderingen, even minder vast op je benen lijkt te staan door een opkomend gevoel van duizeligheid. Je ogen raken hun houvast kwijt en jij je oriëntatie. Hoe steekt die architectuur nu in elkaar, wat zie ik hier? Je kan maar met moeite zien waar de muur eindigt en het plafond begint. De structuur van het gebouw is volledig ondergeschikt gemaakt aan de decoratie, aan het oproepen van een emotionele beleving. Bij het lezen van de nieuwe roman van A.F.Th. van der Heijden, Stemvorken, bekroop mij af en toe hetzelfde gevoel, de associatie met die weelderige kerken. Stemvorken maakt deel uit van de reeks De tandeloze tijd, een imposante reeks romans waarin alles met alles samenhangt en de onderlinge verwijzingen welig als onkruid tieren. De reeks is bij lange na nog niet voltooid – zal dat ooit gebeuren? – dus een definitieve duiding blijft soms een wens. En dan laat Van der Heijden hier af en toe een personage opduiken uit De Movo tapes, het deel 0 uit zijn andere complex in elkaar stekende serie (in wording), Homo duplex. Mijn associatie met die suikertaart-achtige kerken uit de Duitse rococo kun je dan niet vreemd vinden.  

Stemvorken is deel acht van De tandeloze tijd. Voor wie behoefte heeft aan de tussentijdse plaatsbepaling: na de vier ‘grote’ titels, met als laatste Advocaat van de hanen, volgden het speelse De helleveeg, het zeer sterke Kwaadschiks – in mijn ogen een van zijn meesterwerken – en Kastanje a/d Zee, een bibliofiele en dus beperkt toegankelijke uitgave. Stemvorken kun je, net als zijn voorgangers, zien als een ‘inzoom’ op het leven van een van de hoofdfiguren, in dit geval het centrale personage Albert Egbers en zijn echtgenote Zwanet Vrauwdeunt. De derde persoon in Stemvorken is voormalig fotomodel Corinne Suwijn. Ooit waren zij en Albert Egbers meer dan goede vrienden, nu raakt Corinne verwikkeld in een hartstochtelijke liefdesrelatie met Zwanet. Met Albert als mogelijke instigator, in ieder geval als voyeur door het sleutelgat van Zwanet’s echtelijke slaapkamer. 

De relatie tussen Zwanet en Corinne, die uitvoerig wordt beschreven – inclusief gedetailleerde handleidingen voor specifieke standjes, zoals de ‘stemvork’- beslaat een groot deel van de lijvige roman. Een onderliggende verhaallijn is die van Zwanet’s baan bij de GG & GD, waar zij te maken heeft met een verwarde vrouw zich mogelijk inbeeldt een tijger te zijn en die haar kersverse one-night-stand lijkt te hebben vermoord. Deze verwikkeling geeft de roman én het personage Zwanet wat diepte, maar de relatie tot het hoofdverhaal is niet geheel duidelijk.

Kortom: een roman met haperingen. Een roman die als bouwwerk niet echt overtuigd. En toch luisterde ik het verhaal met plezier. Genoot ervan, als ik eerlijk ben. Waarom? In de eerste plaats omdat Van der Heijden kan schrijven als geen ander. De stilistische pareltjes vliegen je om de oren. En ook omdat ik wel van schrijvers hou die zich weinig tot niets gelegen laten liggen aan het publieke oordeel over hun werk. Die gewoon hun ding doen, ‘take it or leave it’. Ik ga dan voortaan gewoon wat beter mijn best doen om die afzonderlijke romans én hun rol in de meerdere reeksen die Van der Heijden gelijktijdig onder handen heeft te kunnen duiden. Literatuur lezen is soms ook gewoon een kwestie van hard werken…

A.F.Th. van der Heijden / Stemvorken. De tandeloze tijd 8 / 888 blz, 28 uur en 3 minuten / Luisterboek, voorgelezen door Ricky Koole / Em. Querido’s Uitgeverij, 2021