Op Texel in WO II

Op Texel was tijdens de Tweede Wereldoorlog sprake van een bijzondere sfeer, volstrekt verschillend van die op het vasteland en bijvoorbeeld een grote stad als Amsterdam. Dat was tenminste het oordeel van Luc Walraven, een jonge arts die in september 1942 op het eiland arriveerde. En hij kon het weten, want hij had in Amsterdam deelgenomen aan verzetsacties en was voor een daarvan, waarbij een jonge vrouw was omgekomen en een Duitse officier gewond geraakt, bij verstek ter dood veroordeeld. Texel vormde dan ook een relatief veilige plek om onder een valse naam ‘onder te duiken’. Hij kon er bovendien aan de slag in het lokale ziekenhuis, waar de geneesheer hem inwijdde in de kunst van de chirurgie. Luc logeerde bij de familie Keijzer, een boerengezin dat hem met open armen ontving. Op een van de dochters raakte hij verliefd. Dat alles, in de setting van een relatief verstild eiland en een soms betoverende natuur, voelde voor hem aan als een lange vakantie. Een oorlogsparadijsje. 

De eilandbewoners en de Duitse bezetters hielden in de eerste tijd dat Luc er was een fragiel evenwicht in stand. De Duitse ‘Inselkommandant’ zorgde ervoor dat het ziekenhuis werd bevoorraad met de noodzakelijke, soms schaarse medicijnen, in ruil waarvoor het ziekenhuis ook Duitse soldaten opnam als hun ziektebeeld te complex was voor de militaire ziekenboeg. Maar toen in de loop van 1943 het oorlogsbeeld kantelde en de Duitse troepen werden vervangen door overgelopen Brits-Indiërs en later Georgische soldaten, werd de sfeer op het eiland grimmiger. Zo ook in de laatste oorlogswinter, waarin sprake was van acties van het ondergrondse verzet en represailles  door de Duitsers. Toen de Georgiërs in de laatste weken van de oorlog in opstand kwamen tegen de Duitse troepen veranderde het tot dan toe vredige eiland in een warzone, waarbij halve dorpen in puin werden geschoten en veel burgers het leven lieten.

Nico Dros, zelf afkomstig van Texel, heeft van Oorlogsparadijs een meeslepend verhaal gemaakt. Hij situeert het in 1962, wanneer Luc – zijn onderduiknaam – als een vooraanstaand medicus en hoogleraar terugkeert naar het eiland waar hij een bekwaam chirurg werd en de liefde vond, maar waar hij ook beschadigd raakte. Zijn oorlogservaringen  op Texel, en even later ook tijdens de politionele acties in Indonesië, maakten van hem een ander mens en bepaalden het verdere verloop van zijn werkzame en persoonlijke leven. Dros is een kundig verteller, met oog voor compositie en sfeer. Gewoon een goede roman, niet meer en niet minder.

Nico Dros / Oorlogsparadijs / 368 blz / Uitgeverij Van Oorschot