Jarenlang was het voor heel veel lezers op zondagochtend vaste prik:
VPRO Boeken, gepresenteerd door Wim Brands. In 30 minuten sprak hij met twee auteurs, elk een kwartier. Het verfrissende van Brands’ aanpak was dat hij het boek centraal plaatste, over de auteur zelf ging het vrijwel nooit. Een wereld van verschil met de lawine aan talkshows van vandaag de dag waarin het vaak hijgerig gaat over de schrijver, en je goed moet opletten om in de marge daarvan niet een hoogst enkele nietszeggende opmerking over het boek te missen. Als die al wordt gemaakt. Ook publiek ontbrak, naast Brands en de schrijver de werd geïnterviewd was in de coulissen alleen de tweede schrijver aanwezig, die braaf op zijn of haar beurt zat te wachten. Het woord interview is misschien ook niet de juiste benaming, het was meer een serieus gesprek, Brands bezat de gave om met een kleine voorzet van zijn kant de schrijver aan het praten te krijgen, en te houden. In zo’n setting is een kwartier zo voorbij, jou als kijker achterlatend, nieuwsgierig naar meer.
VPRO Boeken was door Brands zo’n programma waarvan je wilt dat het eeuwig blijft bestaan. Maar dat mocht niet zo zijn. Brands presenteerde het programma voor het laatst op 20 maart 2016. Een week later had hij wegens gezondheidsproblemen plaatsgemaakt voor Jeroen van Kan, die meldde dat Brands’ afwezigheid wel even zou kunnen duren. Op maandag 4 april maakte Brands een einde aan zijn leven. Hij bleek in een zware depressie te verkeren.
In 2017 nam Van Kan het initiatief een bundel samen te stellen met herinneringen: ‘Wat wij beoogden was een boek te maken waarin hij wordt getekend door de mensen die hem goed kenden. Vrienden, schrijvers die bij hem kwamen praten over hun boek, dichters die zich met hem verwant voelden, ex-studenten van de Rietveld Academie in Amsterdam waar hij les gaf, collega’s van de VPRO.’
Zoals altijd bij dergelijke uitgaven varieert de effectiviteit van de bijdragen. Wie weet zijn of haar relatie met Brands het best te duiden, wie beschikt over de gave dat ook nog een treffend neer te pennen. Arie Storm om een stukje vragen was achteraf niet zo’n goed idee, Ester Naomi Perquin daartegen wel. Met een wat raadselachtig gedicht refereert zij aan een emotionele gebeurtenis. De bijdragen van dichters horen sowieso bij de meer interessante, zij voelden zich verwant aan mede-dichter Brands. Judith Herzberg beschrijft hoe Brands haar eens zijn nieuwe dichtbundel schonk, met een onleesbare opdracht erin geschreven. Na zijn dood nam ze toch de moeite om de boodschap te ontcijferen. Die bleek ontroerend te zijn: ‘
Dag Judith, ik doe je deze bundel graag cadeau omdat ik door het lezen van o.a. jouw poëzie ooit dacht: dat moet ik ook eens proberen, gedichten maken. Liefs, Wim’.
Jeroen van Kan en anderen / Alles komt goed. Over Wim Brands / 159 blz / Uitgeverij Balans, 2017 / Met bijdragen van Ariejan Korteweg, Maartje Wortel, Erik Jan Harmens, F. Starik, Maaike Meijer, Judith Herzberg, David Kleijwegt, Erik Bindervoet, Maarten Westerveen, Erik Lindner, Max Kisman, Asis Aynan, Roel Bentz van den Berg, K. Michel, Annemieke Gerrist, Rob Riemen, Arie Storm, Ester Naomi Perquin, Arnon Grünberg, Wim Noordhoek, Jeroen van Kan en Thomas Verbogt
