Onze man in het Verenigd Koninkrijk

Toen Tim de Wit in 2014 door de NOS werd aangesteld als correspondent in het Verenigd Koninkrijk en Ierland, kon hij niet bevroeden dat de daaropvolgende jaren tropenjaren zouden zijn, én dat hij een van de bekendste verschijningen in het NOS Journaal zou worden, met een bij tijd en wijle dagelijks optreden. In juni 2016 koos een kleine meerderheid van de Britten in een referendum immers voor het verlaten van de Europese Gemeenschap. De Brexit, de naam die het project kreeg, werd na veel discussies en uitstel uiteindelijk formeel op 31 januari 2020. In de tussenliggende jaren heerste een bestuurlijke chaos en volgden politieke ontwikkelingen in de Britse politiek elkaar snel op. Gaandeweg het proces verloren veel Leave-stemmers hun vertrouwen in het proces, wat de situatie verder vertroebelde. Aan de correspondent dat alles te duiden, in heldere verhalen en op zo ongeveer ieder moment van de dag. Wanneer De Wits telefoon in die jaren bliepte en in beeld het logo van het NOS Journaal verscheen, wist hij het: nu alles laten vallen, snel een reportage voorbereiden. 

In 2021 eindigde zijn aanstelling, en schreef hij een boek over zijn leven aan de overkant van de Noordzee. Het aardige van ‘Wankel Koninkrijk. Hoe ik Groot-Brittanië door Brexit heb zien veranderen’, is dat De Wit verder gaat dan uitsluitend zijn ervaringen met de Brexit. Het is waar dat de Brexit veel veranderingen in gang zette maar los daarvan – en daarvóór al – waren andere ingrijpende processen gaande. De eenheid van het Verenigd Koninkrijk bijvoorbeeld, bestaande uit Engeland, Schotland, Wales en Noord-Ierland, en de vraag of dat historische verband een toekomst heeft, is zo’n proces. Londen als internationale financiële vrijhaven, en de schijnbaar onbeperkte en nog steeds toenemende instroom van onder de radar levende vermogende Russen en Aziaten, is er ook een. En dan is er ook nog het onderwerpje ´koningshuis´… 

Als correspondent voor de NOS wordt je geacht in het Journaal in enkele minuten een verhaal te brengen. Voor Nieuwsuur mogen de reportages langer zijn en kun je dus een onderwerp uitdiepen. Het is ook het onderscheid tussen (veelal) de waan van de dag en de wezenlijke stand van zaken. De Wit reist voor dit laatste dan ook af naar Noord-Engeland voor een reportage over de Red Wall, het verarmde industriegebied boven Manchester dat Johnson in 2019 verrassend op Labour wist te veroveren. En naar Schotland om de fictie en feiten omtrent de idealen van de SNP, de Scottish National Party, in beeld te brengen. En praat met vissers over hun toekomst in of buiten Europa. Onderwerpen die hij helder en beknopt neerzet, betrokken en af en toe met enig cynisme.

‘Cricket is als kijken naar groeiend gras’. Dit is een uitspraak van Lucas Waagmeester, de collega met wie De Wit samenwerkte op zijn vorige standplaats Zuid-Afrika. En toch, in zijn streven om naast zijn werk in Londen een sociaal leven op te bouwen, meldt hij zich aan bij de lokale vereniging. En beleeft aan de wedstrijden en de traditionele nazit een hoop plezier. Dat is soms anders met de dates die hij als vrijgezel organiseert. Een mooi verslag is dat van een avondje uit met een Russische schone die hij op internet heeft opgeduikeld. Met de nodige zelfspot beschrijft hij hun ontmoeting in een exclusieve champagnebar, waarbij hij en passant zijn én ons beeld van die nieuwe rijken verheldert. Dit buiten de camera, welteverstaan.

Dat het Britse politieke systeem, met haar districtenstelsel, verre van democratisch is weten we inmiddels wel. Maar dat de conservatieve partij naar aanleiding van de Brexit en vooral onder Boris Johnson van binnenuit radicaliseert – vergelijkbaar met de Republikeinen onder Trump – is een recente ontwikkeling. Als je wilt weten wie van deze conservatieve heren de grootse boeven zijn en wie ter zelfverrijking de meest smerige financiële trucs toepast, ben je bij De Wit aan het juiste adres. Dat deze radicalen continu de onpartijdige BBC aanvallen, de omroep willen vervangen door commerciële zenders, verontwaardigt hem oprecht. Op die momenten hangt hij zijn neutrale NOS-jas dan ook even aan de kapstok.

Wankel Koninkrijk is een evenwichtige, informatieve en uiterst onderhoudende beknopte cursus over het huidige Groot-Brittanië - ofschoon de term ‘huidige’ er de laatste weken en maanden aan betekenis heeft ingeboet. Het is ook een vermakelijk boek, De Wit kan zijn werk én zichzelf prima relativeren. Een kostelijk voorbeeld daarvan is zijn ‘awkward moment’ met koningin Elizabeth, tijdens een galadiner op Buckingham Palace waarvoor hij was uitgenodigd, tijdens een staatsbezoek van Willem-Alexander en Maxima. 

Het boek is vanzelfsprekend gewoon verkrijgbaar in een papieren versie en als e-book. Ik ‘las’ het als luisterboek, door De Wit zelf met hoorbaar enthousiasme voorgelezen. In dit geval heeft dat een meerwaarde, want door die stem ken ik hem immers.

Tim de Wit / Wankel Koninkrijk. Hoe ik Groot-Brittanië door Brexit heb zien veranderen / Luisterboek, voorgelezen door de auteur / 9 uur en 3 minuten / De Arbeiderspers, 2022 / via Storytel