donderdag 4 mei 2023

Een Oostenrijkse familiegeschiedenis

Schrijven over een tijdperk, maar dan in de vorm van een familieroman. Een échte familieroman dan, welteverstaan. Zo een die minimaal drie generaties beslaat. Dat doet Arno Geiger in zijn in 2005 verschenen Met ons gaat het goed. Plaats van handeling is Oostenrijk, de periode is die tussen 1938 en 2001. Geiger springt heen en weer in de tijd, biedt ons momentopnamen uit 1938, 1945, 1955, 1962, 1970, 1978, 1989 en 2001. Momenten uit het leven van een familie, tegen de achtergrond van de Oostenrijke maatschappij uit die jaren.

Om met dat laatste jaartal te beginnen: Philipp, midden dertig, hangt een beetje rond in de kapitale villa van zijn grootouders Alma en Richard, in een buitenwijk van Wenen. Alma is zojuist als de laatste van de twee overleden, aan Philipp de taak het huis uit te ruimen. Maar hij lummelt maar zo’n beetje, laat toe dat zijn vriendin Johanna twee klussers inhuurt om het eigenlijke werk uit te voeren. Een maatschappelijke positie lijkt hij niet te hebben.

Het vroegste van de drie koppels, Alma en Richard, de grootouders van Philipp, domineren de vertelling. Van hen tweeën is Richard degene die een succesvolle maatschappelijke en politieke carrière weet te realiseren in het naoorlogse Oostenrijk. Maar die midden jaren vijftig door diezelfde politieke vrienden die hem voorheen steunden wordt afgedankt. Alma schikt zich dienstbaar naar haar man, in tijden van glorie en wanhoop. Via haar gedachtewereld krijg je als lezer een helder beeld van de verhouding tussen het paar. In de latere episoden krijgt Richard Alzheimer, de gevolgen daarvan voor Alma en hemzelf worden door Geiger subtiel getekend. 

Dat alleen had voor mij al een mooie roman opgeleverd. De geschiedenis van hun dochter Ingrid, getrouwd met een slappeling van een man, is er voor de completering van de familiegeschiedenis, maar is minder krachtig. De scènes in 2001, met Philipp en zijn terugblikken op zijn grootouders, vormden voor mij de soms verrassende lichte noot. 

Een paar jaar terug las ik van Arno Geiger zijn in 2018 Onder de Drachenwand. Een roman die zich afspeelt tijdens de Tweede Wereldoorlog. En was enthousiast over het verhaal, over de spanning. De reden om ook dit boek te lezen. En nu ben ik weliswaar onder de indruk, maar vooral met betrekking tot de stijl. Geiger schrijft alsof het geen enkele moeite kost, of het nu beschrijving is of dialogen, de woorden vloeien natuurlijk uit zijn pen. Professioneel.

Arno Geiger / Met ons gaat het goed / Vertaald uit het Duits (Es geht uns gut) door W. Hansen / 397 blz / De Bezige Bij, 2006