Hans Steketee, redacteur bij NRC Handelsblad, weet nog precies wanneer de geschiedenis begon die hem gedurende een handvol jaren een flink deel van zijn vrije tijd zou kosten. Dat was op de avond van 29 april 2013. Hij was die avond ‘verslaggever van dienst’ op de krant toen via Teletekst het bericht binnenkwam dat een Nederlandse zeilboot met drie opvarenden aan boord en route van Schotland naar Noorwegen werd vermist. Googelend kwam hij er al snel achter dat het geen zeilboot betrof, maar een omgebouwde voormalige Oost-Duitse loodsboot, de Warnow. Twee weken daarvoor was het scheepje vertrokken uit het Schotse havenstadje Stonehaven, sindsdien had niemand een teken van leven ontvangen. Eerder op die 29ste april had de Britse kustwacht een PAN ALERT uitgegeven, waardoor de media op het geval geattendeerd werden. Van de boot en haar drie opvarenden zou nooit iets opduiken maar Steketee, zelf een zeiler op de Noordzee, raakte zo gefascineerd door het hoe en waarom van dit drama dat hij alle aspecten ervan, alsmede de context, zorgvuldig uitploos en in kaart bracht. Met als resultaat dit boek, een reconstructie van de gang van zaken die leidde tot de verdwijning.
Eigenaar en schipper van de Warnow is Arnoud Brinkman, 47 jaar oud. In 2013 heeft hij een bewogen leven achter de rug. Hij is afkomstig uit een stabiel gezin – moeder lerares, vader wetenschapper – en weet zonder al te veel moeite het Christelijk Gymnasium in Utrecht te doorlopen. Daarna wordt zijn koers wat zwalkend. Een studie scheikunde geeft hij al snel op, datzelfde geldt voor musicologie. Hij musiceert graag, maar de theorie is hem te droog. Daarna enkele relaties en een serieuze verslaving die hij pas na jaren cold turkey weet te overwinnen. Reddingsboei blijft de muziek, hij speelt af en toe in een bandje. En dat op een serieus instrument, de saxofoon. Zijn lichte afkeur van een voorspelbaar bestaan als brave burger pareert hij door een platbodempje te kopen, de Iwan, en daarmee Nederland te doorkruisen. Het water trekt hem, dat wordt steeds duidelijker. Wanneer hij de kans krijgt om voor een prikkie de Warnow over te nemen van een Rotterdamse scheepssloper, is hij zielsgelukkig. Het is vanaf dan niet alleen zijn huis, het zal ook het schip worden waarmee hij de oceanen zal doorkruisen. Om te beginnen de Noordzee.
Ter voorbereiding op die trip op de Noordzee, richting Noorwegen en het Noorderlicht, verbouwt Arnoud de Warnow flink. Het stuurhuis wordt verplaatst naar voren, zodat hij midscheeps een mast kan neerzetten waarmee het schip een zeilboot wordt. Hij verbouwt daartoe een scheepskraan tot mast. Maar de geheel stalen Warnow is met haar vijftien meter weliswaar een zware boot, maar bezit geen diepliggende kiel of een zwaard. Waardoor zeilen maar heel beperkt kan, eigenlijk alleen maar voor de wind omdat anders het zwaartepunt van de boot een probleem wordt. Arnoud moet zich hebben gerealiseerd dat hij het schip gaat gebruiken voor iets waarvoor het niet is gebouwd: de open zee. Dus last hij extra gangboorden langs de zijden, tegen de hoge golven. Je voelt dat zijn technische oordeelsvermogen – dat hij zeker bezit – het onderspit delft tegen zijn dromen. Maar toch vertrekken hij en de vrienden die hij heeft uitgenodigd zorgeloos uit Schiedam. Maar het eerste deel van de trip, naar Engeland, leidt door storm en hoge golven bijna tot een schipbreuk. De beelden daarvan spreken boekdelen. Er zijn twee Britse reddingsboten voor nodig om ze veilig te laten arriveren. Dat zet sommige passagiers aan het denken.
Steketee reist vanaf 2013 naar alle plekken die met de verdwijning te maken hebben. In de Engelse en Schotse havens die de Warnow heeft aangedaan, spreekt hij met havenmeesters die het scheepje hebben ontvangen, met kroegbazen bij wie de Hollanders als band hebben opgetreden en ook met andere ooggetuigen. Hij gaat naar Rostock om de voorgeschiedenis van de Warnow te leren kennen. En hij spreekt met enkele leden van de vriendengroep die in Stonehaven, de laatste haven in Schotland vóór de oversteek naar Noorwegen, besluiten dat die onderneming te riskant is en daarom van boord gaan. De beste beslissing van hun leven, zou blijken. Arnoud, zijn vriendin Tirza en vriend Peter vertrekken wel. En worden nooit meer gezien.
Wat maakt De Warnow een boek dat je in één keer uitleest, bij vlagen met kippenvel? Ik heb het gevoel dat Steketee zelf die onderscheidende factor is. Hij zeilt, ook op de Noordzee. Hij is zich terdege bewust van de gevaren, en gedraagt zich daarnaar. Een voorzichtige zeiler, dus. Maar dat is niet voor niets. Zeilen op open zee is een activiteit waarbij van alles mis kan gaan. Een kleine storing kan zich gemakkelijk uitbreiden tot een groter probleem, tot een situatie die je mogelijk steeds minder in de hand hebt omdat je opties uitgeput raken. Hij geeft daar mooie voorbeelden van, uit eigen ervaring. Het zijn misschien wel die passagen die je duidelijk maken waar Arnoud in de fout is gegaan.
De speurtocht van Steketee biedt je als lezer interessante inkijkjes in de wereld van het zeezeilen, van de technieken waarbij met behulp van satellieten scheepsbewegingen worden gemonitord, van het maritieme én economische bedrijf op de Noordzee en zeker ook van de strooptochten – je zou het een vorm van piraterij kunnen noemen – die Rotterdamse havenbaronnen direct na de val van de muur in 1989 in de voormalige DDR ondernamen. De Warnow, genoemd naar de rivier die bij Rostock in de Oostzee uitmondt, werd bij een van die strooptochten gekocht om nog iets te verdienen aan het schroot. Ze overleefde, maakte nog wat mensen gelukkig, maar ging uiteindelijk samen met hen ten onder.
Hans Steketee / De Warnow. Een man, een schip, een droom / 301 blz / Uitgeverij Pluim, 2019
