Het redden van dieren

Het Midden-Oosten is sinds een halve eeuw in politiek opzicht een van de onrustigste gebieden ter wereld. Sinds decennia wordt je daar vrijwel iedere avond in je krant of bij het Journaal aan herinnerd. Het menselijk leed als gevolg van die conflicten is vaak onbeschrijfelijk. Vandaar dat ik het opmerkelijk vond in de boekhandel een boekje van Olaf Koens aan te treffen met reportages over de omgang met dieren in die regio, een boekje met de opvallende titel Paarden vliegen businessclass. Verhalen over mens en dier in het Midden-Oosten. Dat is toch wel het laatste waar je je zorgen over zou moeten maken, dacht ik. Na lezing en kennisname van de motieven van de dierenliefhebbers in Libanon, Syrie en Irak denk ik daar wat genuanceerder over.

Olaf Koens is de Midden-Oostencorrespondent van RTL Nieuws. Iemand die breed geïnteresseerd én geïnformeerd is over alles wat daar speelt. Hij is ook - zoals het een goede journalist betaamt – nieuwsgierig naar alles wat een interessant verhaal kan opleveren. En die nieuwsgierigheid, de drang om het naadje van de kous te willen weten, levert de mooiste verhalen op.

Het Midden-Oosten huisvest duizenden van de rijkste mensen op aarde. Liefhebbers van de paardensport, die miljoenen euro’s investeren in het onderhouden van een stal met prijswinnende dravers. Of die, geheel in de traditie van hun voorouders die nog in tenten in de woestijn leefden, valken houden. In beide categoriën spenderen ze veel geld om kampioenen aan te kopen, en om die onder de beste omstandigheden te houden. De reportage over het jaarlijkse overbrengen van duizenden paarden naar koele gebieden tijdens de Saudi-Arabische zomer, uitgevoerd met speciale vrachtvluchten, is wel bizar. Maar, zoals Koens opmerkt, als Arabieren iets écht willen betalen ze ervoor, hoeveel het ook kost.

Van een andere orde zijn de reddingsoperaties van bedreigde dieren. Koens interviewt de man die de dierentuin van Aleppo wist te ontruimen, tijdens het hoogtepunt van de strijd in Syrië. Dat was extreem lastig om te organiseren, mede omdat zoveel van de strijdende partijen – Amerikanen, Turken, Koerden en de troepen van Assad – akkoord moesten gaan. Maar uiteindelijk lukte dat. Waarom?  Door hun kwade geweten, denkt de organisator. Als de militairen met mensen niets goeds kunnen bereiken, kunnen ze dat misschien wel met dieren. Dat is voor hen eenvoudiger, en dat staan ze dus bij uitzondering toe. De organisator zegt: Ik ben geen partij in de geschillen, geen lid van Hamas of Islamitische Staat. Ik ben maar de clown in het midden die de dieren wil redden. Wat ik wil bewijzen? Laten zien wat er wél kan. Bij het redden van dieren kan ik partijen laten samenwerken. Als dat met dieren kan in dit gebied, kan het misschien ook met mensen.

Het mooist zijn de kleinere verhalen Zoals dat van de beluga die in een Turks dorpje aan de Zwarte Zee opdook. Hij werd Aydin gedoopt en heel het dorp en omgeving liep uit om hem te bewonderen. Tot duidelijk werd dat hij waarschijnlijk uit Oekraïne afkomstig was. Ineens was de status van Aydin onzeker: was het misschien een spion, was er een chip bij hem ingebouwd? Koens reist naar het dorp, spreekt met de voormalige burgemeester en andere oude mannen die bij die geschiedenis betrokken waren. Het is onderzoeksjournalistiek van het zuiverste water, gewijd aan een onderwerp waarvan het belang maar klein is. Het verhaal dat het oplevert is menselijk, ontroerend én laat je iets begrijpen over dat gebied. Ongewoon, gedurfd en mooi gedaan.

Olaf Koens
Paarden vliegen businessclass. Verhalen over mens en dier in het Midden-Oosten
Luisterboek, voorgelezen door Chris Kijne
6 uur en 43 minuten 
Nijgh & Van Ditmar