Een Russische liefde

Pieter Waterdrinker mag zich zo langzamerhand de chroniqueur van het leven in het hedendaagse Rusland noemen. In romans als Lenins balsem, Poubelle en Tsjaikovskistraat 40, en in enkele bundels met korte verhalen, speelt die samenleving van de voormalige Sovjet-Unie een grote rol. Het is een wereld waarin het geld regeert, waarin slimme jongens zich na de val van het communisme op een soms verbijsterende manier hebben kunnen verrijken.  Aan de andere kant van het spectrum bevindt zich de doorsnee burger, voor wie de recente omwenteling lang niet altijd positief heeft uitgewerkt. Die vaak, zeker als hij die in de provincie woont, nog nauwelijks iets heeft gemerkt van het nieuwe Rusland. Voor hen voelt Waterdrinker compassie, vooral omdat zij momenteel volstrekt geen invloed hebben op de situatie. En dan is er het oude Rusland, het land van vóór het communisme, het land van de volkse tradities, van de gelovigen met hun warme kerken en prachtige iconostases, van de volkskunst, de lange winters op het land enzovoorts. De romanticus in Waterdrinker verheerlijkt dat traditionele Rusland graag.

In De dood van Mila Burger, een roman die al in 2010 verscheen, vinden we al deze facetten van Waterdrinkers schrijverschap terug. Mila Burger is een Russin, geboren in Kazan, een plaats aan de Wolga ver ten oosten van Moskou. Ze wordt opgevoed door haar grootouders, waarna ze Duits gaat studeren in Moskou. Tijdens een klusje als gids voor een groep Nederlandse toeristen komt ze Nico tegen. Ze volgt hem naar Nederland, ze trouwen en gaan wonen in het kustdorp Duin aan Zee. Omdat de diploma’s van Mila hier niet worden erkend kan ze tot haar verdriet niet verder studeren en promoveren. Het wordt dan een baantje in de thuiszorg, waarmee ze voor een inkomen zorgt wanneer Nico zijn baan verliest en te lui is om een andere te zoeken.

Op een dag staat een Russische vriendin op de stoep, Asja. Rijk geworden met privéklinieken, verslingerd aan luxe, aan mooie rijke mannen en vooral aan een onstuimig leven. Ze sleept Mila voor een dag mee naar Parijs, steekt haar in dure kleren en smeekt haar naar Rusland te komen. Een rijke ondernemer, ene Romanovski, is sinds hij enkele weken daarvoor Mila op een oude foto heeft gezien stapelverliefd op haar. Asja is gekomen om haar mee te nemen, te verlossen uit de gribus van de sociale huurflat en van haar mislukkeling van een man. Eerst twijfelt Mila, maar na de zoveelste aanvaring met Nico en haar collega’s neemt ze in een opwelling het vliegtuig naar Moskou.

De wereld waarin ze dan terechtkomt is die van de superrijken. Decadent van de ochtend tot de avond – en de nacht. Haar ‘geliefde’, Romanowski, is een positieve uitzondering. Voor hem zijn de traditionele Russische waarden leidend in zijn leven. Hij woont als een soort Tolstoi op een oud landgoed en heeft belangstelling voor muziek, cultuur en literatuur. Sinds de tragische dood van zijn zoon is diens nagedachtenis het belangrijkste in zijn leven. Met Mila een zoon krijgen is daar onderdeel van.

Waterdrinker beschrijft die verschillende werelden met zichtbaar plezier, strooiend met weldadig mooie zinnen en vileine terzijdes. Voor Mila is het een leven tussen uitersten. Gaandeweg leert ze daarmee om te gaan, haar eigen keuzes te maken. Een levensbepalende beslissing neemt ze op de laatste bladzijden van het verhaal, wanneer kort daarvoor haar wereld is ingestort. Is dat de ‘Dood’ waaraan in de titel van de roman wordt gerefereerd? Ja en nee. Zelf lezen. Aanrader.

Pieter Waterdrinker
De dood van Mila Burger
400 blz
Nijgh & Van Ditmar