Becoming

Politiek correct. Dat waren de woorden die bij me opkwamen toen ik in de boekhandel met de autobiografie van Michelle Obama in m’n handen stond. Ik heb eerder autobiografieën van een First Lady gelezen – Living History en Hard Choices, beide van Hillary Rodham Clinton - en dat was met gemengde gevoelens. Vooral de laatste, geschreven met het oog op haar gooi naar het presidentschap, was … nou ja, politiek correct. Dus kocht ik Becoming niet. Even later ontdekte ik dat het als audioboek via mijn abonnement op Storytel te beluisteren was. Door haarzelf voorgelezen. Dat maakte me nieuwsgierig genoeg om eens een uurtje te luisteren. Wat uitdraaide op het hele boek luisteren. Ik heb daar geen spijt van, integendeel. Het is een van de aardigste boeken die ik dit jaar las. Hier spreekt een vrouw die heeft besloten om open en eerlijk te vertellen wie zij is, wat zij denkt en hoe zij haar leven in de politiek heeft ervaren. Ze neemt geen blad voor de mond. Daar kan Hillary nog wat van leren.

Michelle LaVaughn Robinson werd in 1964 geboren in South Side Chicago. Haar vader was een technicus bij het lokale waterbedrijf, haar moeder een secretaresse. Michelle studeerde rechten aan Princeton University en Harvard Law School. Met die opleidingen was het niet moeilijk om een goede baan te vinden bij een groot advocatenkantoor. Daar ontmoette ze de stagiair Barack Hussein Obama, wiens mentor ze een tijdje was. Ze trouwden in 1992. Omdat ze gaandeweg ontevreden raakte met het onpersoonlijke karakter van haar werk, stapte ze over naar de non-profit sector. Ze werkte achtereenvolgens bij de gemeente Chicago, bij het sociale initiatief Public Allies en bij de University of Chicago Hospitals, eerst als decaan en later als Director of Community and External Affairs.

Politiek was niet vreemd voor haar. Haar vader was actief geweest voor de lokale afdeling van de Democratische partij, ze was als kind wel met hem mee geweest wanneer hij in verkiezingstijd langs de deuren ging om kiezers te mobiliseren. Al vroeg in hun huwelijk koos ook haar man voor de politiek. Via de senaat van Illinois en de senaat in Washington zou dat in 2008 uitmonden in zijn verkiezing tot president. Gemakkelijk was het leven niet in die eerste politieke jaren. Michelle zorgde naast haar baan voor de kinderen, Barack was veel tijd kwijt aan reizen – ze bleven in Chicago wonen – en leek altijd later thuis te komen dan hij te optimistisch had beloofd. Maar hij reserveerde wel tijd voor het gezin, hoe drukbezet hij ook was.

Michelle nam deel aan bijna alle campagnes van haar man. In de aanloop naar de presidentsverkiezingen werd het haar duidelijk dat er geen ruimte meer was voor haar eigen carrière, dus zei ze met pijn in het hart haar baan op. Als First Lady koos ze ervoor om elk van de twee termijnen een eigen project te hebben. Haar moestuin in de tuin van het Witte Huis werd wereldberoemd, het project om kinderen gezonder te laten eten en obesitas te bestrijden werd mede daardoor een succes.

Wennen aan het leven in het Witte Huis vergde tijd. Niet zomaar even een ommetje kunnen maken, achter iedere deur een beveiliger van de Secret Service te weten, geen raam kunnen openzetten en ook geen geluid van buiten horen vanwege de kogelvrij dubbele ramen. Haar kinderen wilde ze het gedoe zoveel mogelijk besparen, mede daarom vroeg ze haar moeder om mee te verhuizen naar het Witte Huis. Maar wat doe je wanneer je dochter van zeventien op een first date gaat en er blijkt een stoet beveiligers mee te moeten? Of wanneer je van je man een verrassingsetentje voor twee krijgt in een New Yorks restaurant, en je ziet vanuit je gepantserde auto in de presidential motorcade dat het verkeer in de halve binnenstad daarvoor wordt omgeleid? En dat alle gasten die na jou het restaurant binnenkomen worden gefouilleerd? Dan begrijp je ook de proloog van het boek waarin Michelle, op een avond alleen thuis – het is na het aftreden van Barack – geniet van het weer zelf een tosti kunnen maken, de tuin inlopen en die daar opeten zonder dat een bewapende beveiliger daarbij toekijkt.

De titel van het boek, Becoming, heeft voor haar de betekenis van ‘iets worden’. In haar leven is ze steeds iets geworden: een tiener, student, een vrouw, jurist, echtgenote, moeder, first lady en nu weer gewoon zichzelf. Die ontwikkeling als mens, met in elke fase weer nieuwe uitdagingen, is haar rode draad. De uitgever van de Nederlandse editie koos voor de titel ‘Mijn verhaal’. Dat is jammer. Niet alleen verlies je daardoor de inhoudelijke essentie van de titel, qua marketing heeft het nauwelijks een wervende werking.

Het boek luisteren heeft ontegenzeggelijk een meerwaarde. Alles wat ze beschrijft heeft betrekking op persoonlijke ervaringen. Je hoort aan haar stem dan ook veel wat je in een boek gemakkelijk zou missen. Zoals de emotie wanneer zij en Barack worden geconfronteerd met alwéér een bloedige massamoord op een school. Of de vreugde wanneer zij, de kinderen en haar moeder tijdens een trip naar Zuid-Afrika onverwachts thuis worden ontvangen door een oude en breekbare Nelson Mandela. Of de ijzige afkeuring wanneer ze het heeft over Donald Trump. De man die zich ten doel heeft gesteld zoveel mogelijk van wat haar echtgenoot heeft gerealiseerd weer ongedaan te maken. Die eeuwige tweestrijd tussen Republikeinen en Democraten, die zó contraproductief is en het land en de bevolking alleen maar schade berokkent, vindt ze volstrekt onbegrijpelijk. Dat is een van de redenen waarom ze zelf nooit in de politiek zou gaan. Dat iedereen dat maar weet.

Michelle Obama
Becoming
Luisterboek, voorgelezen door de auteur
19 uur en 3 minuten
Penguin Random House Audio