Breakfast at Tiffany's

Een succesvolle verfilming kan voor een boek grote gevolgen hebben. Breakfast at Tiffany’s is daar een voorbeeld van. Truman Capote publiceerde de novelle in 1958. De critici prezen het boek, de lezers kochten het massaal. Al in 1961 regisseerde Blake Edwards de verfilming, met in de hoofdrollen Audrey Hepburn en George Peppard. De rest is geschiedenis, zou je kunnen zeggen. De film werd een hit en vervolgens een klassieker. Het onderkoelde spel van Hepburn zal voor de meeste liefhebbers een van de aantrekkelijkste aspecten van de film zijn. Maar ook het sfeertje in New York aan het begin van de jaren zestig, de chemie tussen Hepburn en haar tegenspeler en natuurlijk de muziek van de hand van Henri Mancini, waaronder het prachtige, door Hepburn zelf gezongen Moon River, blijven lang hangen. Nu, bijna zestig jaar later, is de film waarschijnlijk bekender en geliefder dan de novelle. Is dat terecht?

Ik zag de film lang geleden voor het eerst. En vond hem cool, om de hierboven genoemde redenen. Het boek las ik nooit. Tot ik het onlangs voor 20 eurocent uit nieuwsgierigheid meenam in een kringloopwinkel. Verleid door de cover waarop een still uit de film is te zien.

Een boek verfilmen betekent in de meeste gevallen een boek aanpassen. Dat is niet anders, want schrijven en filmen zijn twee volstrekt verschillende kunstvormen met specifieke eigen mogelijkheden en begrenzingen.

Het verhaal is bekend. Holly Golightly, een jonge vrouw, betrekt een appartement in New York onder dat van een beginnende schrijver – die tevens de verteller is. Zij heeft onduidelijke inkomsten. Zo brengt zij wekelijks in opdracht van een advocaat een bezoekje aan een mafiabaas die in de gevangenis zit. Ook laat zij zich veelvuldig fêteren door welgestelde heren. Zij lijkt volstrekt zorgeloos te leven, zich nergens aan te hechten en uitsluitend plezier te willen maken. In haar gedroomde leven speelt Tiffany’s een grote rol, de juwelierszaak aan Fifth Avenue.

In zekere zin leest het boek als het script van de film. Vooral de Holly Golightly in beide versies blijkt vrijwel een-op-een hetzelfde personage te zijn. Wanneer de verteller haar voor het eerst ziet in het trappenhuis van het appartementenblok waar zij beiden wonen is die overeenkomst frappant: ‘It was a warm evening, nearly summer, and she wore a slim cool black dress, black sandals, a pearl choker. For all her chic thinness, she had an allmost breakfast-cereal air of health, a soap and lemon cleanness, a rough pink darkening in the cheeks.’ Alleen aan haar uiterlijke verschijning herken je Audrey Hepburn al, drie jaar voordat zij de rol zou spelen. In haar acteren is zij eveneens trouw aan de Holly die Capote beschrijft.

Daarmee hebben we gelijk de belangrijkste overeenkomst tussen boek en film gehad. Want de scriptschrijver en regisseur hebben met instemming van Capote nogal wat details aangepast. Dat geldt ten eerste de setting. Waar het boek zich afspeelt in het oorlogsjaar 1943, is de film bijna twintig jaar later geplaatst. Dat geeft een andere sfeer, in de stad én in de mindset. En voor Holly’s leven voordat ze in New York aankwam – haar echte naam, een huwelijk, zwangerschap, vlucht – was in het script niet echt plaats. Daardoor krijgt haar karakter minder diepgang. Daarnaast zijn enkele bijfiguren in het boek geen bijrollen in de film geworden.

Een veel wezenlijker aanpassing is die van het karakter van Holly’s bovenbuurman, de verteller. In het boek leren we zijn naam niet kennen. Holly noemt hem daar Fred, naar een broer die zij mist. ‘Fred’ is een beginnende schrijver. In de film heet hij Paul Varjak en is hij eveneens een jonge auteur. De film laat Holly en Paul verliefd worden, in het boek voelen Holly en 'Fred' een sterke verwantschap, raken aan elkaar gehecht. De film heeft een happy ending – het is per slot een Hollywoodfilm uit 1961 – die in het boek niet is te vinden. In het boek laat Capote de sexuele geaardheid van ‘Fred’ in het midden, in de film is Paul, die wordt gespeeld door George Peppard, een man die verliefd wordt op een heel mooie vrouw. In de film ‘krijgen ze elkaar’, Capote vond dat in 1958 niet het juiste einde.

Die andere invulling van de figuur ‘Fred’ / Paul en de relatie van de mannen met Holly laat het hele verhaal kantelen. Capote beschrijft een relatie die wezenlijk verschilt van de relatie die Blake Edwards in de film visualiseert. Deze wijziging en de eerder genoemde zijn begrijpelijke keuzes voor een filmmaker. Zijn film is in potentie gericht op een zo groot mogelijk publiek. Dat vereist een heldere verhaallijn, sfeervolle beelden en het liefst een happy end. Capote kan als schrijver de lat wat hoger leggen.

Na lezing van de novelle geef ik die de voorkeur boven de film. Omdat het boek rijker is, meer diepgang heeft en Capote Holly aan het eind van het boek op een vindingrijke wijze laat verdwijnen uit het leven van haar vrienden, en dat van de verteller. Maar zij laat een onuitwisbare indruk bij hen achter. Is dat niet minstens even mooi als 'zij leefden nog lang en gelukkig'?

Voor wie de film zag en daarvan genoot, maar het boek nog niet las: gewoon kopen en lezen. Het maakt een aangenaam verschil.

Truman Capote
Breakfast at Tiffany's (a short novel and three stories) 
157 blz
Penguin Books

[ Nederlandse editie: Ontbijt bij Tiffany ]