Ik zeg geen vaarwel

Ik zeg geen vaarwel van de Zuid-Koreaanse schrijfster Han Kang is een prachtige, poëtische roman. Maar uitsluitend – denk ik - wanneer je je laat meevoeren in het verhaal én de wijze waarop Kang dat brengt. Het is het verhaal van twee vriendinnen, vrouwen van eind dertig, begin veertig. Gyeong-ha is een auteur die net een roman heeft voltooid over een massamoord op het Koreaanse Jeju-eiland, in 1948. Sindsdien heeft ze angstdromen waarin de gruweldaden voor haar ogen nog eens plaatsvinden. Haar vriendin Inseon schreef en regisseerde documentaires, maar is nu beeldhouwer in hout en woont op Jeju-eiand. In een van die documentaires staat diezelfde massamoord centraal, waarin haar oom vermoedelijk werd vermoord en haar moeder de rest van haar leven naar haar broer zocht.

De moordpartij heeft werkelijk plaatsgevonden, op meerdere plekken in Zuid-Korea. Kort na de Tweede Wereldoorlog en nog voor aanvang van de Koreaanse oorlog wilden de Verenigde Staten en de toenmalige machthebbers in Korea, het leger, het land zuiveren van de communisten. Bevolkingsgroepen of inwoners van bepaalde streken die werden verdacht van linkse sympathieën werden massaal uit de weg geruimd. Naar deze schanddaden is later diepgaand onderzoek verricht en over gepubliceerd, bronnen waar Kang dankbaar gebruik van maakt.

Wanneer Inseon tijdens haar werk met de zaagmachine enkele vingers verliest en met spoed wordt afgevoerd naar een ziekenhuis in Seoel waar zij enkele weken zal moeten blijven, vraagt zij Gyeong-ha direct naar Jeju-eiland te vertrekken om haar huisdier, een kaketoe, te verzorgen. Toen zij gewond door de ambulance werd afgevoerd was er geen tijd om wat extra voedsel en water voor de vogel achter te laten. Ondanks het slechte weer op Jeju-eiland en de verwachte zware sneeuwstormen neemt Gyeong-ha het eerste vliegtuig naar het eiland en daar de bus naar het dorpje in de bergen waar ze moet zijn. Maar komt ze daar ooit aan?

Zodra Gyeong-ha de bus verlaat om het laatste stuk naar haar bestemming te lopen, ongeveer een half uur, verdwaalt ze. En raakt ze verward in haar terugkerende angstvisioenen. Eenmaal aangekomen bij het huis van Inseon blijkt de vogel al dood te zijn, maar even later ook weer niet. Bovendien komt ook Inseon binnenlopen. Terwijl Gyeong-ha net daarvoor in het atelier, op de zaagmachine en in de tuin inmiddels bevroren plassen bloed heeft gezien, blijkt Inseon nu ineens niets te mankeren. Verwarrend. Hallucineert ze? Droomt ze? Wat is de werkelijkheid? Is die er?

In die nachtelijke uren doet Inseon haar vriendin haar versie van de massamoord uit de doeken. Je bent als lezer dan al gewend aan een scenario dat niet lijkt vast te liggen, waarin meerdere perspectieven tegelijk en door elkaar worden verteld. Waarin de vraag naar een werkelijkheid al lang niet meer relevant is.

Han Kang / Ik zeg geen vaarwel / Vertaald uit het Koreaans door Mattho Mandersloot / 302 blz / Nijgh & Van Ditmar, 2023