Een dag uit je leven reconstrueren

De eerste zin van een roman kan de toon zetten voor het hele boek. Dat is Bertram Koeleman in Dit is jouw tijd wel gelukt, mag je vaststellen: ‘Het verleden van Mart Rebius begon een maand na zijn tweeënveertigste verjaardag’. Het is een zin, of misschien eerder een mededeling, of vaststelling, die zowel de spijker op de kop slaat als vervreemdend werkt. Want hoezo kan een verleden nog beginnen? 

Op dat moment, een maand na zijn verjaardag, hoort hij van zijn moeder dat zijn vader is overleden. Hij ondergaat dat niet bepaald als een dreun, zijn ouders waren al veertig jaar gescheiden en heel veel contact had hij niet meer met zijn vader. Maar het zet hem gaandeweg wel aan het denken. Vanaf de begrafenis bekruipt hem een unheimisch gevoel. Duiden kan hij het niet precies, maar hij krijgt het gevoel dat het te maken heeft met iets dat gebeurde op zijn zesde verjaardag. Hij droomt ervan, het wordt een dwanggedachte. Gesprekken met zijn moeder over dat verjaardagsfeestje leveren niets op, blijkbaar heeft alleen hij op die dag iets uitzinnigs beleefd. 

Hij komt tot de conclusie dat slechts het reconstrueren van zijn verjaardagpartijtje mogelijk helderheid kan verschaffen. Niet gehinderd door geldzorgen koopt hij zijn voormalige ouderlijk huis, richt het zoals het vroeger was en huurt hij een castingbureau in dat vervangers moet vinden voor alle ooms, tantes, neefje en nichtjes die op het feestje aanwezig waren. Acteurs dus.

De opzet is natuurlijk bizar. Ik had tijdens het lezen af en toe een Roald Dahl-gevoel. Maar daarmee verschilt het toch wezenlijk. Waar Dahl bewust zoekt naar verrassingen, naar idioterie, waar dat bij hem soms een gimmick is geworden, daar blijft Koeleman heel serieus omgaan met de vragen en verwarring van zijn hoofdpersoon. Zelfs in de intake-gesprekken met de acteurs, waarin hij ieder van hen de opdrachten meegeeft, blijft hij oprecht ernstig. Ofschoon de gretigheid van de acteurs, zonder uitzondering amateurs die eindelijk eens een rolletje hebben, best wel tragikomische trekjes vertoont.

Inmiddels heeft Koeleman (1979) een mooi oeuvre aan romans en korte verhalen op zijn naam staan. Werk waarin hij gestaag schaaft aan zijn stijl, zijn thematiek. Dit is jouw tijd is daaraan een doordachte, verrassende en onderhoudende toevoeging.

Bertram Koeleman / Dit is jouw tijd / 253 blz / Atlas Contact, 2024