De herinnering

Je bent je vaak niet bewust van de impact die een gebeurtenis heeft op je leven op het moment dat die plaatsvindt. Pas veel later, en mogelijk op een moment dat je het beslist niet verwacht, kan dat moment weer tevoorschijn komen, al of niet in de vorm van een verhelderend inzicht. Dat is wat in de nieuwste Murakami de verteller, een niet bij zijn naam genoemde man van vijfendertig overkomt, wanneer hij op straat in Tokyo wordt aangesproken door iemand die hem vaag bekend voorkomt. Het blijkt de broer te zijn van zijn vroegere vriendinnetje, dat hij achttien jaar geleden voor het laatst zag. Bij een kop koffie in een café praten ze wat bij. En hoort hij hoe het zijn vriendin is vergaan.

Een eenvoudig gegeven, de stof voor een kort verhaal van een kleine vijftig bladzijden. Maar in handen van Haruki Murakami krijgt het een zeker gewicht, een lading die uitgaat boven die beknopte vorm. Realiseert de hoofdpersoon zich dat hij ooit tekortschoot in het opvangen van signalen, zich daardoor niet realiseerde wat het gevolg kon zijn van zijn handelen. Het is een alledaags gegeven dat hier wordt uitgewerkt, maar daardoor krijgt het iets van een universele zeggingskracht. Grote woorden voor een klein boekje, besef ik, maar het maakte indruk op me.

De connectie met de Beatles is associatief, en wel op een heel vluchtige wijze. Lang geleden, in 1964, zag de hoofdpersoon op zijn middelbare school een meisje door de gang lopen, de LP With the Beatles tegen haar borst geklemd: ‘Mijn hart bonsde hard en snel, ik had moeite met ademhalen, geluid verdween naar de achtergrond zoals wanneer je naar de bodem van een zwembad zinkt. Alleen klonk diep in mijn oren heel zacht het geluid van een belletje. Alsof iemand me in grote haast iets van groot belang wilde laten weten. Het duurde alles bij elkaar nog geen tien of vijftien seconden. Het gebeurde plotsklaps, en voor ik er erg in had was het alweer voorbij. De belangrijke boodschap die erin leek te zitten ging, net als bij de kern van alle dromen, in een doolhof verloren. Zoals bij alle belangrijke gebeurtenissen in een mensenleven.’

Het verhaal is misschien het best te omschrijven als een mijmering over ouder worden en de herinnering. In mijmeren is Murakami een meester, dat laat hij hier weer zien. Het verhaal verscheen jongstleden februari in The New Yorker en is nu uitgegeven als een zelfstandig boekje. Door de bijzondere vormgeving een hebbeding. 

Haruki Murakami / With the Beatles / Vertaald uit het Japans door Elbrich Fennema, met illustraties van Toni Demuro / 64 blz / Atlas Contact