Voor galg en rad ...

Vroeg in de ochtend van de 8ste juli 1895 vermoordde de dertienjarige Robert Coombes zijn slapende moeder met een of meerdere messteken. Daarna kleedden hij en zijn één jaar jongere broertje Nattie zich netjes aan, namen wat geld mee en trokken naar de chique Londense wijk St. John’s Wood, waar ze op de Lords Cricket Ground een spannende wedstrijd zagen. Ook de volgende dagen van die warme junimaand trakteerden ze zichzelf op uitjes. Hun vader, steward op een vrachtschip, was op weg naar New York. Hun moeder werd door de buren in de nette arbeiderswijk waar ze woonden wel gemist, maar de jongens zeiden dat ze voor familiebezoek naar Liverpool was. Na een dag of tien roken die buren een vreemde stank. Omdat de broertjes hen niet binnenlieten, haalden ze de politie erbij. Die trof in de slaapkamer het dode lichaam van de vrouw des huizes aan, in verregaande staat van ontbinding en bedekt met aaseters. Een onbeschrijfelijk gruwelijk tafereel.

Dit verhaal heeft veel weg van het script van een horrorfilm. De kranten in Londen en ver daarbuiten wisten er dan ook wel raad mee. Na de sensationele koppen de dag na de ontdekking deden ze ook verslag van het vervolg: het politieonderzoek, de verhoren van de jongens en hun na enkele weken teruggekeerde vader, en natuurlijk van de rechtszaak. Mede daardoor is dit een van de bekendste Engelse moorden. In The Wicked Boy. The Mystery of a Victorian Child Murderer beschrijft Kate Summerscale de hele geschiedenis, van de moord tot het overlijden van beide jongens vele jaren later, als volwassen mannen. Ze doet dat op een wijze die het een veel rijker en complexer verhaal maakt dan de moordzaak alleen. Zo gaat ze op zoek naar de gedachtewereld van Robert, probeert te analyseren waardoor hij werd geïnspireerd, wat hij meemaakte en wat hij las, wat hem kortom zou kunnen hebben aangezet tot de moord. Zij ontdekt dat hij graag zogenoemde ‘Penny Dreadfuls’ las, versimpeld opgeschreven avonturen- en griezelverhalen die je indertijd voor een penny kon kopen. Op zijn kamer lagen stapels van dat spul.

Ook de rechtszaak en de jaren die Robert in de gevangenis doorbracht worden door Summerscale aan een nauwgezet onderzoek onderworpen én in een bredere context geplaatst. De wijze waarop rechters, juristen en psychologen tegen jeugdige delinquenten aankeken, hun misdaden analyseerden en de mate en vorm van straf bepaalden levert een voor mij als leek fascinerend beeld op. De gevangenis waarin Robert uiteindelijk terechtkwam, het Broadmoor Criminal Lunatic Asylum, was een wereld op zich. Een wereld die Robert uiteindelijk omvormde tot een man die weer op de maatschappij kon worden losgelaten. Summerscale’s uitvoerige beschrijving van het leven in die instelling, de talrijke ‘karakters’ die Robert daar ontmoette en de behandelmethoden waarvoor werd gekozen maken ook van dit deel van het verhaal weer een klein essay in sociale geschiedenis.

Met Robert kwam het uiteindelijk goed. Hij zou als militair zelfs heldendaden verrichten in een van de bloedigste veldslagen van de Eerste Wereldoorlog, die bij het Turkse Gallipoli. Wanneer Summerscale voor haar onderzoek naar het latere leven van Robert afreist naar de Australische outback, komt ze alleen maar mensen tegen die hem zich herinneren, zelf of uit de verhalen van hun ouders, als een voorbeeldig en goedhartig mens.

The Wicked Boy verscheen in 2016. Vertaald in het Nederlands werd het niet. Dat is jammer, want door de opzet, het voorbeeldige en uitputtende onderzoek dat Summerscale ervoor verrichtte, alsmede door haar vlotte stijl van schrijven is het een boek dat een groot publiek verdient.

Kate Summerscale
The Wicked Boy. The Mystery of a Victorian Child Murderer
378 blz
Bloomsbury