dinsdag 16 april 2019

Vanuit moeders buik

In deze blogjes probeer ik gewoonlijk niet al te veel van de plot prijs te geven. Ze zijn immers bedoeld als een teaser, niet als een lightversie van het lezen van de boeken. Meestal lukt dit aardig, maar bij Nutshell van Ian McEwan blijkt dat verdomd lastig. De grootste verrassing van het gehele boek staat namelijk al in de eerste zin: ‘So here I am, upside down in a woman.’ Wat dit is? Nou, heel eenvoudig, de ik-figuur is een foetus, een jongetje in wording dat zich nog in de buik van zijn aanstaande moeder bevindt. Hij informeert ons, tweehonderd bladzijden lang, wat er gebeurt. Hij is de verteller van een razend spannende pageturner. Je kan McEwan creativiteit en enig gevoel voor humor niet ontzeggen.

Nu een spoiler alert toch geen zin meer heeft, kan ik ook nog wel een tipje oplichten van de plot van die pageturner. De foetus, een naam heeft hij natuurlijk nog niet, doet ons in de loop van enkele maanden verslag van een misdaad die wordt beraamd. Deze zal worden uitgevoerd door zijn aanstaande moeder, Trudy. Dat zal ze samen doen met Claude, de broer van haar echtgenoot John. Deze John heeft het echtelijk huis verlaten. Trudy verblijft daar nu met Claude. De misdaad zal leiden tot de dood van John, het opstrijken van de verkoopprijs van het mooie ‘Georgian House’ door Trudy en een lang en gelukkig leven samen voor haar en Claude. Een klassieke misdaad zou je kunnen zeggen, in allerlei varianten al honderden jaren uitgevoerd.

Dat laatste is juist. Voor de literatuurliefhebbers onder ons: McEwan schreef met Nutshell een hedendaagse variant op Hamlet. De foetus is Hamlet. Zijn moeder Trudy is Gertrude, Hamlet’s moeder. Met haar minnaar Claude – Claudius bij Shakespaere – beraamt ze de moord op haar echtgenoot John, Hamlet’s vader. Hamlet omgevormd tot een Agatha Christie of Poirot, hoe leuk is dat niet?

Vanzelfsprekend komt de vraag op hoe een foetus iets kan begrijpen van hetgeen zich buiten de baarmoeder afspeelt. Dat is heel eenvoudig. Wanneer je alle tijd van de wereld hebt, en je aanstaande moeder luistert graag naar BBC 4, de nieuwsberichten en podcasts kom je, drijvend in het vruchtwater, ongemerkt heel veel te weten van de buitenwereld. Maar de wijze waarop de foetus citeert uit de wereldliteratuur, en spreekt over geschiedenis en grote denkers doet vermoeden dat zijn auteur hem af en toe iets influistert …

En hoe het afloopt? Tja, dát moet je zelf maar lezen. Maar als in een zuivere thriller sta je als lezer lang op het verkeerde been. En hoe leuk is dat – alweer – niet?

Ian McEwan
Nutshell
200 blz
Jonathan Cape

[Nederlandse editie: Notendop]