Hemingway in Spanje

De boeken van Ernest Hemingway hebben voor mij voor altijd de geur behouden van de hoogste klassen van de middelbare school. Het waren zijn romans en verhalen die ik leende in de schoolbibliotheek toen ik eenmaal wat vlotter Engels kon lezen. A Farewell to Arms, For Whom the Bell Tolls en natuurlijk de klassieke leeslijsttitel, The Old Man and the Sea: het zijn boeken waarin overzichtelijke verhalen worden verteld in een taal zonder veel opsmuk. Iedere keer wanneer ik in een antiquariaat weer een van deze titels zie staan, bij voorkeur zo'n mooie Penguinpocket met het karakteristieke oranje-crême omslag, voel ik de verleiding die mee te nemen. Zinloos, want ik heb ze al.

In het kader van mijn project om boeken die ik lang geleden las te herlezen als luisterboek koos ik ditmaal voor Hemingways The Sun Also Rises, zijn debuutroman uit 1926. De plot is eenvoudig. De hoofdpersoon is Jake Barnes, een jonge Amerikaanse journalist die in Parijs woont.  Hij is verliefd op de gescheiden Lady Brett Ashley, een Engelse. Die liefde is echter uitzichtloos, want zij is al verloofd en heeft bovendien voortdurend wisselende relaties, eerst met Jakes beste vriend, Robert Cohn, en later in het verhaal met een jonge matador. Jake lijdt hieronder maar kan er weinig tegenover stellen. In de Eerste Wereldoorlog is hij gewond geraakt en daardoor impotent.

Wat mij vooral boeit in dit verhaal is de sfeer die Hemingway schetst. Dat is die van jonge schrijvers, schilders en andere kunstenaars - waaronder opvallend veel Amerikanen - in het Parijs van de jaren twintig. Gertrude Stein noemde deze groep de 'Lost Generation'. Het is een sfeer van artistieke vrijheid, van een losse moraal maar ook van twijfel en verveling. Hangen in café's, de avond doorbrengen in restaurants, een beetje eten, discussiëren en nog meer drinken, een prostituee oppikken: je kan de landerigheid als het ware zo van de bladzijden scheppen. Hemingway kende deze wereld goed. Vanaf 1921 was hij er als correspondent voor de Toronto Daily Star. Tot zijn vriendenkring behoorden, naast de al genoemde Gertrude Stein, kunstenaars als Miró en Picasso. Hij was in die jaren nog geen schrijver van romans, hij was journalist.

Hemingway vond Spanje het meest authentieke land van Europa. De mooiste passages in het boek zijn dan ook die waarin een tocht van Jake, Brett en enkele van hun vrienden naar de San Ferminfeesten in Pamplona wordt beschreven. Dit is het religieuze evenement waar de beroemde stierenrennen door de straten van de stad deel van uitmaken. Tijdens die trip maakt Jake een uitstapje van vijf dagen naar Burguete om er te vissen. Hemingways beschrijvingen van het landschap in het noorden van Spanje zijn lyrisch. De imposante natuur, de leegte en stilte, de prachtige vergezichten en het één zijn met de elementen: dit moet een van de mooiste en meest gepassioneerde beschrijven van deze streek zijn. De stierengevechten die Jake in Pamplona bijwoont maken diepe indruk op hem. Dat deden ze ook op Hemingway. Voor hem was de stierenvechter hét symbool van de mannelijkheid, een van de kernthema's in zijn boeken.

De acteur William Hurt weet heel precies de sfeer van het boek te treffen in zijn intonatie: De landerigheid van de Parijse scene, het bevrijdende gevoel bij het lege Spaanse landschap, de hectiek van de stierengevechten en de melancholie wanneer Jake en Brett op de laatste bladzijde beseffen dat wat tussen hen had kunnen zijn, nooit zal worden gerealiseerd.