Kunst of liefde

Remco Campert is een meester op de korte baan. Zowel in zijn gedichten als in zijn niet al te lange romans weet hij veel te zeggen met weinig woorden. Zijn roman Het satijnen hart uit 2006 is daar een goed voorbeeld van. Hoofdpersoon is Hendrik van Otterlo, een beeldend kunstenaar van tegen de tachtig. Wanneer hij het overlijdensbericht ontvangt van Cissy, een vriendin met wie hij twintig jaar geleden brak, is dat de aanleiding tot nadenken over zijn leven. De breuk met Cissy was een bewuste keuze van Van Otterlo. Hij vond dat haar liefde hem afleidde van het scheppen van kunst. Dus koos hij voor de kunst, zoals hij dat vaker in zijn leven had gedaan. In de nacht van de breuk schilderde hij nog een zelfportret, dat hij als zijn beste werk beschouwt. Daarna sloot hij zijn atelier en kwam er nooit meer terug. De laatste twintig jaar werkte hij thuis, maar werk van enig niveau kwam niet meer tot stand. Inmiddels is zijn lichamelijke aftakeling begonnen. Het enige familielid dat hem nog bezoekt is zijn halfzuster Bettina, die hem komt wassen. Zijn beste vriend is Jongerius jr., een jeugdvriend en schildercollega. Deze komt regelmatig een borrel drinken en bijpraten. In tegenstelling tot de nurkse, uitgebluste en teruggetrokken Van Otterlo staat Jongerius nog volop in het leven.
De flashbacks van Van Otterlo vormen de enige handeling in deze roman. Geleidelijk realiseert hij zich dat de keuze voor de kunst, ten koste van de liefde, van hem geen betere kunstenaar heeft gemaakt. En misschien ook geen beter mens. Wanneer zijn oude atelier dreigt te worden afgebroken laat hij zich door een actiegroep verleiden te helpen dat te voorkomen. Wanneer hij dan voor het eerst zijn atelier bezoekt en de inboedel, waaronder het zelfportret, vernield is of verloren gegaan, neemt hij voor het eerst in twintig jaar een beslissing.
Campert was 76 toen dit boek verscheen, dus zelf een oude man. Dat merk je, hij kan het besef van ouderdom en de naderende dood invoelbaar maken. Dat effect werd nog versterkt omdat ik het luisterboek las, door hemzelf voorgelezen.