Het is enigszins verwarrend om als lezer het werk van
Nicolien Mizee pas te hebben ontdekt bij het verschijnen van de eerste bundel
Faxen aan Ger. De inhoud en stijl van die faxen - onnavolgbaar – heeft Mizee een lezersschare opgeleverd die per bundeling talrijker en enthousiaster lijkt te worden. Die werkelijk verslaafd aan het raken is, niet meer kán zonder het nuchtere, heldere verslag van de dagelijkse beslommeringen in een damesleven, overgoten met een droogkomisch sausje. Ik heb inmiddels vier van die bundelingen faxen aan haar leermeester Ger Beukenkamp gelezen, deel vijf staat al klaar en het zesde is juist verschenen. Maar bij aanvang van deel vijf merkte ik dat de gebeurtenissen in tijd synchroon gaan lopen met de verhaallijnen van enkele kleine romans die Mizee eerder schreef, in de jaren kort na 2000, en waarin ze eveneens over haar eigen leven vertelt. Om niet in de war te raken, las ik dus eerst maar eens
Voor God en de Sociale Dienst (2000) en luisterde ik naar
Toen kwam moeder met een mes (2003). Voor wie ze niet kent, aanraders!
Net als in de faxromans staat Mizee dus zelf centraal, dochter in een Haarlems gezin, jonge vrouw die maar niet kan wennen aan de orde in het leven en de wereld. In Toen kwam moeder met een mes heet ze Ida. Ze knoopt de eindjes aan elkaar met behulp van een uitkering en ‘zwart’ huis- en decoratieschilderwerk. Meestal lukt dat wel, soms krijgt ze wat toegestopt van haar meelevende oom Melchior, die in tweedehands piano’s handelt. Haar vader is docent in het middelbaar onderwijs en qua karakter iemand die conflicten het liefst vermijdt. Hij is daarin geoefend, omdat zijn echtgenote de conflictsituaties aan de lopende band creëert. En dan is er nog een zus, Trude, en een zus die uit het leven stapte na een ruzie met moeder.
Dat is aan de zware kant, denk je misschien bij het lezen van zo’n opsomming. Een roman vol familieruzies en andere relatieproblemen, een moeder die niet spoort en een dochter voor wie dat ook geldt maar die het meestal onder controle heeft. Onder de handen van Mizee ontstaat echter een gevoelige tragikomedie. Wat ondanks de nodige ellende altijd nog een komedie is. Zo zijn de snoeiharde woordenwisselingen tussen Ida en haar moeder bij vlagen best komisch. En leveren de manieren waarop moeder, wanneer ze eenmaal overspannen in een inrichting verblijft, direct of indirect contact zoekt met Ida soms hilarische situaties op. Mizee zou zelfs de Bijbel luchtigjes kunnen hervertellen, denk ik dan. Dat bewijst ook de afsluitende scène in de roman, waarin de titel ineens bewaarheid wordt.
Nicolien Mizee / Toen kwam moeder met een mes / 192 blz / Nijgh & Van Ditmar, 2003 // Luisterboek, voorgelezen door Hymke de Vries / 6 uur en 41 minuten / via Storytel, 2019
