Oranje op Netflix?

Herman Koch heeft zijn nieuwe roman Het Koninklijk Huis de ondertitel ‘Een modern koningsdrama’ meegegeven. Dat voorspelt niet veel goeds. Tenminste, als hij daarmee bewust verwijst naar de klassieke traditie van dit genre, van Sophocles vijf eeuwen voor onze jaartelling tot aan Shakespeare, zo’n tweeduizend jaar later. Liepen bij deze giganten en hun vakbroeders de koningsdrama’s niet altijd uit op moord en doodslag? Denk aan Oidipous, denk aan King Lear. Maar die verwijzing is voor Koch in deze roman wellicht té historisch. Hij lijkt eerder een link te leggen met een modern koningsdrama als The Crown. Dat is de lievelingsserie van koning Hendrik en koningin Margarita. Zij kijken er graag samen naar, de koningin geboeid en alert, de koning af en toe wat verveeld: ‘Ze lagen in bed en keken naar seizoen drie van The Crown. Het was laat, de koning wist niet precies hoe laat, maar hij voelde het aan zijn hoofd, aan zijn oogleden, aan zijn linkerarm, die hij achter zijn hoofd had gevouwen en die gevoelloos was geworden. “Wat denk je?”, zei hij, toen de aftiteling van aflevering vier of vijf – hij was de draad kwijt – door het beeld begon te rollen. “Zou er over tien of twintig jaar ook een serie over ons worden gemaakt? Of gebeurt er daarvoor te weinig in ons leven?”‘.

Wie zijn die royals, in wiens leven dan zo weinig gebeurt? Allereerst koning Hendrik. Hij aanbidt zijn vrouw, kan nog steeds niet helemaal begrijpen dat zij ooit voor hem viel. Is onzeker over zijn voorkomen, vooral zijn gelaatsuitdrukking. Vraagt zich soms af wat de zin van zijn positie is. Jaagt graag. Dan koningin Margarita. Zij waardeert het dat haar man zo lief en attent voor haar is. Gaat graag incognito naar Amsterdam, shoppen of naar een museum. Heeft dan soms verrassende ontmoetingen, hier met een jonge aantrekkelijke kunstenaar. Dan kroonprinses Vera. Middelbare school. Zoekt haar eigen weg in dit leven. Haar eerste vriendjes. Heeft een goede band met prins Arthur, haar overgrootvader, die haar op basis van zijn ruime ervaring met de liefde en vrouwen een beetje probeert te begeleiden. Kleinere rollen zijn weggelegd voor prins Karl, die geestelijk van de weg lijkt te zijn geraakt, zijn echtgenote prinses Mildred – de voormalige koningin - kettingrookster en verslaafd aan de witte wijn. En Igor, de beveiliger van prinses Vera en een groot liefhebber van speelfilms waarin een beveiliger de hoofdrol speelt – denk aan Kevin Costner in The Bodyguard.

Ofschoon Koch voor de biografische invulling van zijn personages gevist heeft in de vijver van het Engelse, Nederlandse en Spaanse koningshuis, is de herkenbaarheid voor de Nederlandse lezer zonder meer groot. In zo’n geval laat de auteur gewoonlijk een mededeling voorin het boek plaatsen dat elke gelijkenis met actuele gebeurtenissen, plaatsen, organisaties of personen, levend of dood, volledig op toeval berust. Koch laat dat achterwege. Wat je toch doet denken dat die gelijkenissen beslist níet op toeval berusten. Hij zag ook af van de gebruikelijke feestelijke presentatie van het boek, maar schoof laat op de avond aan bij Arjen Lubach. Dropte het boek als een bommetje. Naar eigen zeggen om eindeloos gezeur door recensenten vooraf te vermijden. 

Geeft de roman aanleiding tot gezeur of boze reacties? Dat zal in dit geval sterk afhangen van het feit of je gevoelig bent voor de satire die Koch hier biedt. Ik kan me voorstellen dat doorgewinterde Oranjefans die niet zien en erop afknappen. En dat ook de koning niet blij wordt van de amoureuze escapades die Koch de (zijn?) koningin laat beleven. Maar daar staat hij vast boven… 

De lichte toon én de geestige wijze waarop Koch de opzet van het verhaal doet lijken op een koningsdrama van Netflix, inclusief cliffhangers, halen de scherpste angeltjes uit het boek. Dat het slot, net als bij een klassiek koningsdrama, toch nog onverwacht en dramatisch is, siert de auteur. En, mocht zijn tekst ooit de basis worden van het scenario van een echte Netflixserie, dan is het fijn om te weten dat één van de hoofdrolspelers al het juiste dramatische kaliber daarvoor bezit: Prins Arthur, aka prins Bernhard.

Herman Koch / Het Koninklijk Huis. Een modern koningsdrama / 253 blz / Ambo Anthos, 2022