Het schip van Staat

Grote oceaanstomers dien je met kennis van zaken en enige behoedzaamheid te besturen. En ook met een zekere mate van geduld, dergelijke schepen zijn niet gebouwd voor te plotselinge koerswijzigingen. ‘Steady as she goes’ is niet voor niets een term uit de zeevaart. De passagiers van het enorme cruiseschip Glory hebben aan bovenstaande waarheden geen boodschap op het moment dat de oude kapitein, die het schip jarenlang voorbeeldig en onder alle omstandigheden op koers had gehouden, met pensioen gaat.  Ofschoon ze kunnen kiezen uit meerdere opvolgers, allen zeelieden met ruime ervaring, kiezen ze voor een man die out of the blue roept dat hij het wel wil doen, een man die tientallen keren per dag zomaar wat roept en bovendien geen enkele ervaring met de zeevaart heeft. Maar veel opvarenden van de Glory vinden dat juist verrassend en verfrissend na  de jarenlange wat voorspelbare manier waarop de oude kapitein leiding heeft gegeven. Er ontstaat bij velen een nieuwsgierigheid naar die andere stijl van leidinggeven, en daarmee het gevoel dat de man een kans moet krijgen. Dus kiezen ze hem. Hij is groot, het is een bullebak en hij draagt in zijn haar een opvallende gele veer.

De eerste daad van de nieuwe kapitein is om leden van de oude bemanning, van de stuurman tot de machinist, te ontslaan. Ook alle handboeken met informatie over het varen met het schip gaan overboord. De kapitein leunt bij die acties sterk op zijn dochter, die altijd haar pop – een jongen met zwart haar - bij zich heeft. Na wat gepuzzel lukt het vader en dochter om het schip in beweging te krijgen en varen ze in een rechte lijn de haven uit. Waarheen lijkt niet belangrijk.

Populair blijven bij de opvarenden, daar draait het bij de kapitein om. Iedere ochtend voor dag en dauw schrijft hij enkele uiterst korte en vaak verrassende mededelingen op het whiteboard in de ontbijtzaal. Die boodschappen hebben uiteenlopende onderwerpen, van de gezondheid en het formaat van de penis van de kapitein tot de aankondiging dat er af en toe wat passagiers overboord zullen worden gezet.

De officierstaken aan boord worden vervuld door vriendjes van de kapitein, de Upskirt Boys. Zonder uitzondering zijn dat wat onfrisse jongens met ruime ervaring in zaken als oplichting en fraude. Heel lang duurt die situatie echter niet, want zodra deze mannen voor de kapitein een risicofactor worden gaan ook zij overboord.

Dat dit verhaal over een schip en haar kapitein een satire is op de Verenigde Staten en haar huidige president heb je al binnen enkele bladzijden door. Dave Eggers noemt The Captain and the Glory ‘an entertainment’. En dat is het zeker. Nu geeft Trump door de manier waarop hij zijn presidentschap uitoefent natuurlijk ruim baan aan iedereen die daar de gek mee wil steken, maar Eggers is wel bijzonder vindingrijk. Prachtig én bloedstollend is de ontmoeting, midden op zee, met het schip van ‘The Pale One’ - een kapitein waar die van de Glory een mateloze bewondering voor heeft sinds hij hem op foto’s met ontbloot bovenlijf zag paardrijden. Eggers buit deze ontmoeting ten volle uit om aan zijn vertelling een verrassend einde te breien.

Als lezer laat Eggers mij achter met een dubbel gevoel. Ik las het boek van begin tot eind grinnikend, maar realiseer me na afloop des te sterker dat het eigenlijk te treurig voor woorden is dat hij het kón schrijven.

Dave Eggers
The Captain and the Glory
114 blz
Alfred A. Knopf

[Nederlandse editie: De kapitein en de Glory]