Winterslaap als medicijn

Met het leven van de hoofdpersoon uit My year of rest and relaxation, de nieuwe roman van Ottessa Moshfegh, lijkt op het eerste oog weinig mis te zijn. Ze is een jonge vrouw, aantrekkelijk en financieel onafhankelijk dankzij de erfenis van haar ouders. Ze woont in New York, studeerde kunstgeschiedenis aan Columbia University, werkt in een galerie voor hedendaagse kunst en heeft een vriend die wel niet de prins van haar dromen is maar die er voor the time being mee door kan. Ze heeft één goede vriendin en verder niet al te veel contact met haar familie. Nogal doorsnee, dus. Ze heeft echter een onbestemd gevoel over dit leven. Ze kan niet direct benoemen wat ze dan anders zou willen, maar weet wel dat ze zich af en toe zou willen onttrekken aan het gedoe. Van een psychiater die ze wijsmaakt dat ze slaapproblemen heeft krijgt ze sterke slaapmiddelen. Dat is het begin van een traject waarin ze na enige tijd besluit in winterslaap te gaan. Het is dan juni 2000.

Het duurt even voordat de hoofdpersoon – wiens naam we niet te weten komen – het ritme van haar winterslaap te pakken heeft. Met de juiste combinatie van ‘downers’ en geholpen door het bioritme van lichaam en geest dat zich al snel aanpast bereikt ze een situatie waarin ze meestal een dag of drie onder zeil is, waarna ze in enkele wakkere uren boodschappen haalt in de buurtwinkel, in bad gaat en wat eet. Soms komt haar vriendin langs. Als ze niet in slaap kan komen kijkt ze naar films met Whoopi Goldberg, haar heldin. Langzamerhand ontstaat er ook een spookachtig tweede leven, treft ze bij het wakker worden spullen aan die ze zonder dat ze het weet blijkbaar in haar slaap is gaan kopen of telefonisch heeft bestelt.

Het plezier dat ik ontleen aan lezen kan door veel dingen worden opgewekt: het verhaal, de boodschap, de stijl en ga maar door. Dit boek is het eerste, voor zover ik me kan herinneren, dat ik gefascineerd heb uitgelezen zonder de vinger te kunnen leggen op wat de auteur ermee wil zeggen. Is het een algemeen statement over de relatieve ondraaglijkheid van het bestaan? Een pleidooi voor retraîtes? Of zoek ik er dan teveel achter, zit het meer in een complex van kleinere dingen? Ik las het boek een paar maanden geleden, maar het nodigt blijvend uit tot doordenken, puzzelen. Intrigerend bijvoorbeeld is de draai halverwege het verhaal, wanneer de hoofdpersoon ingaat op een voorstel van een kunstenaar om haar project tot kunstwerk te verheffen. Even intrigerend is het tijdsverloop, van juni 2000 tot 11 september 2001. Moshfeg laat ergens in een bijzin vallen in welke maand ze haar project start, dus je bent gespitst op de betekenis van de door haar gekozen periode. Wat de hoofdpersoon op die laatste dag meemaakt zet het voorgaande wel in een zeker perspectief. Maar dat moet u zelf maar ontdekken.

Ottessa Moshfeg
My year of rest and relaxation 
290 blz
Jonathan Cape

[ Nederlandstalige editie: Mijn jaar van rust en kalmte ]