Onlangs overleed Frank
Martinus Arion, de bekendste schrijver van en over Curaçao. Zijn roman
Dubbelspel uit 1973 las ik een paar jaar na verschijnen voor mijn leeslijst. Ik
was er diep van onder de indruk, maar dat ben je als zeventienjarige natuurlijk
al gauw. In 2006, toen het boek centraal stond in de eerste editie van
Nederland leest, herlas ik het als luisterboek. Ook toen vond ik het prachtig,
zo niet beter dan in mijn herinnering. Dubbelspel gaat over vier mannen die op
een lome zondagmiddag een partijtje domino spelen. Maar onderhuids gaat het
over liefde, bedrog, macht en politiek. Het boek is een allegorie op de
Curaçaose maatschappij. Datzelfde kun je in zekere mate zeggen van Maan en zon, de nieuwe
roman van Stefan Brijs. Lees de tekst en je hebt een spannend verhaal. Lees
tussen de regels en je snapt hoe het leven op Curaçao in elkaar steekt.
Brijs
gaf zijn roman als motto een citaat mee van die andere Curaçaose auteur, Tip
Marugg: ‘De vrouwen hier zijn altijd sterker dan de mannen. De vrouwen houden
stand. De mannen mogen hun zaad storten en wat rondrijden in hun glimmende
auto’s. Dat is alles’. Zo’n man is Roy Tromp. Hij is achtenveertig, bezit een
splinternieuwe Dodge Matador en is taxichauffeur. Hij imponeert met
zijn rijzige, gespierde gestalte en ook met zijn verdere voorkomen: uniformpet,
witte handschoenen, een smetteloos wit hemd met een smalle zwarte das, een
keurig in één vouw gestreken zwarte pantalon en laqué schoenen. Op een ochtend
in september 1961 arriveert hij bij de plaatselijke school en levert er zijn
twaalfjarige zoon Max af bij broeder Daniël, de onderwijzer van de zesde en
zevende klas.
Roy heeft elf kinderen
verwekt bij zeven verschillende vrouwen. Hij staat dan ook bekend als een echte
man. Het is een reputatie die hij koestert. Max is een van die elf kinderen.
Toen hij en zijn moeder Myrna door hun huisbaas op straat dreigden te worden
gezet, regelde Roy een hutje van golfplaten aan de rand van de rimboe voor ze.
En brengt hij dagelijks zijn zoon naar school. Hij weet wel dat je eigenlijk
maar één vrouw en één gezin hoort te hebben, maar dat is moeilijk: ‘Ik weet
het, maar dit is Curaçao, begrijpt u, de zon, de zee, de passaat, dat doet ons
bloed kolken. En de vrouwen, ay ay, zij spelen met ons’.
Roy zou graag zien dat
Max hem later op de taxi opvolgt. Max wil liever studeren en onderwijzer
worden. Hij kan uitstekend leren en broeder Daniël weet hem op een goede
middelbare school geplaatst te krijgen. Maar de omstandigheden bepalen anders
en Max eindigt toch op de taxi. Dezelfde Dodge, die na al die jaren langzaam
uit elkaar valt. De lange dagen in de auto vallen hem zwaar, hij heeft niet de
zorgeloze instelling van zijn vader. Maar het is de enige manier waarop hij
zijn vrouw Lucia en hun zoon Sonny kan onderhouden.
Je bent als lezer dan
wel heel nieuwsgierig of het Sonny, de derde generatie, wél zal lukken om te
ontsnappen aan de armoede en de lage sociale status, of hij dan als eerste hogerop kan komen. Zijn
ouders doen daar hun uiterste best voor. Maar het is Curaçao, eind jaren
negentig. De criminaliteit tiert welig, het zijn de hoogtijdagen van de
bolletjesslikkers. Kun je ontkomen aan een vicieuze cirkel?
Stefan Brijs heeft van
de vrouwen in zijn roman, indachtig het
motto, sterke personages gemaakt. Enkele van de meest aangrijpende passages
zijn die waarin de echtgenotes van Roy en Max een hoofdrol spelen. Maar toch is
Maan en zon vooral een verhaal over mannen. Brijs zet Roy en Max overtuigend
neer, het zijn karakters waarin je zonder meer
gelooft. Een derde hoofdrol is voor broeder Daniël, de onderwijzer van
Max, die altijd contact heeft gehouden met de familie en getuige is geweest van
hun lotgevallen. Tijdens een doorwaakte nacht, van 18 op 19 juli 2001, vertelt
hij het verhaal. Die structuur werkt uitstekend, ze geeft Brijs alle ruimte om
sprongen in de tijd te maken en om de spanning subtiel op te bouwen. Zo ontdek
je pas op de laatste bladzijden waarom broeder Daniël juist in díe nacht de
slaap niet kan vatten en in zijn herinneringen vlucht. Wat tegelijk de
ontknoping van het verhaal is. Indrukwekkend.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten