Dit voorjaar overleed
Paul Auster. Voor mij was hij zo´n schrijver die ik niet direct op mijn lijstje van favorieten zou zetten, maar over de jaren las ik wel een ruime handvol van zijn romans. Waarom? In de eerste plaats omdat hij een plot of een tekst iets bijzonders kon meegeven, tijdens het lezen raakte je geïntrigeerd. Noem het resultaat een ‘bovenwerkelijke realiteit’ of iets in die trant. Hij maakte graag gebruik van het voorrecht van de schrijver om een eigen wereld te scheppen. Daarnaast trekt de sfeer in zijn werk me. En als laatste de openhartigheid waarmee hij naar zichzelf en zijn eigen leven keek. De mooiste passages die me bijstaan zijn te vinden in het autobiografische
Winter Journal (2012), en in het warme
The Brooklyn Follies (2005) en
Sunset Park (2010).
Midden jaren tachtig las ik voor het eerst werk van hem. Volgens mijn leesschrift waren dat de drie delen, eerst afzonderlijk gepubliceerd en daarna als trilogie, van The New York Trilogy. Veel staat me daar niet meer van bij. ‘Raadselachtig’ is de term die ik er nog wel op kan plakken. Auster’s overlijden triggerde bij mij wel de gedachten weer eens iets van hem te lezen. Dat werd die inmiddels half weggezonken trilogie.
‘Raadselachtig’ blijkt een correcte benaming. Er is in het eerste deel sprake van een detective die een opdracht aanneemt iemand te schaduwen, waartoe hij hem volgt op uitstapjes buitenshuis maar ook een appartement krijgt toegewezen, recht tegenover dat van de man, om hem op alle uren van de dag thuis in de gaten te kunnen houden. Deze rigoureuze aanpak zou nodig zijn omdat de man van plan zou zijn de opdrachtgever te vermoorden. Het tweede en derde deel hebben een verhaallijn die in sommige opzichten voortborduurt op die in het eerste deel, soms zelf letterlijk ermee botst, maar in de grote lijn toch min of meer zelfstandige vertellingen zijn.
Je blijft na lezing achter met een lijstje vragen. En met het gevoel het niet helemaal te begrijpen. Maar het wel te wíllen doorgronden. Omdat het je in zekere zin wel fascineert. En dat alles tegen de achtergrond van het New York uit de late jaren vijftig. Paul Auster ten voeten uit.
Paul Auster / De New York Trilogie. Broze stad – Schimmen – De gesloten kamer / Vertaald uit het Engels door Batho Kriek / 398 blz / De Bezige Bij, 2024
