De berg van Petrarca

De Mont Ventoux ligt in de streek ten oosten van Carpentras en Orange. De imposante berg bevindt zich in een verder vrij vlak landschap, waardoor je hem bij helder weer al van ver kunt zien. Een van zijn bijnamen is dan ook Reus van de Provence. Het is een legendarische berg. In 1336 klom de Italiaanse dichter Francesco Petrarca samen met zijn broer Gherardo te voet naar de top, genoot daar van het voor hem onvoorstelbare uitzicht en beschreef zijn indrukken in een beroemd geworden brief.  Het was de eerste maal dat een mens voor zijn plezier een bergtop bedwong en daar verslag van deed. Tegenwoordig is de Mont Ventoux vooral bekend als een van reuzen in de Tour de France. Jaarlijks fietsen ook duizenden amateurs naar het kale, maanachtige landschap op de top. Daarover gaat de roman Ventoux van Bert Wagendorp. Maar ook over de dichtkunst. En zelfs over de vrouw als dichterlijke muze.

De verteller van de roman heet Bart Hoffman. Hij loopt tegen de vijftig, is misdaadverslaggever bij de Volkskrant, was daar eerder sportverslaggever en houdt van wielrennen. Daarmee heeft hij veel trekjes van Wagendorp zelf, die voor dezelfde krant alle grote wielerwedstrijden heeft verslagen, waaronder de Tour de France. Bovendien is Wagendorp mede-oprichter van het prachtige wielertijdschrift De Muur. Met de passages over wielrennen in dit boek is dan ook niets mis. Ze beschrijven heel direct en trefzeker de mooie kanten van de sport: de vriendschap van mannen onder elkaar die in een groepje, tegen de wind in, tegen de klok en de verzurende spieren in zwoegen om samen, als een collectief, ‘als één lijf, één geest’ de streep te halen.

Het verhaal begint bij Bart Hoffman. Tijdens zijn werk ontmoet hij in de rechtszaal een van zijn vroegere vrienden, André. Deze staat terecht op verdenking van handel in cocaïne, maar wordt vrijgesproken. Met hem spreekt hij af om samen weer eens, net als vroeger, te gaan fietsen. Dat wordt een rondje op de oude racefiets rondom Rotterdam. Daarna zoekt Bart contact met de andere vrienden van vroeger: Joost, die inmiddels een gelauwerde wetenschapper is en David, een jongen van Surinaamse afkomst, die als enige altijd in Zutphen is blijven wonen en een reisbureau heeft. Voor de vier mannen zijn de jaren van hun oude vriendschap een periode waaraan ze met weemoed terugdenken. Vooral aan het meisje Laura, dat ze in 1981 leerden kennen. Een van de vrienden is er niet meer: Peter Seegers, een jongen die in Zuthpen arriveerde toen zijn vader er afmeerde met zijn drijvende bordeel. Peter schreef prachtige gedichten. De vijf jongens waren allemaal verliefd op Laura.

In de zomer van 1982 maakten de jongens en Laura een reis naar de Provence om er te fietsen. Het lukte Bart, Joost en Peter om de Mont Ventoux te beklimmen. Peter kwam als laatste boven, maar had onderweg al fietsend wel een gedicht gemaakt. Tijdens de afdaling ging er iets gruwelijk mis en Peter verongelukte. In de shocktoestand waarin iedereen direct na het ongeluk verkeerde merkten de jongens pas later dat Laura was verdwenen. Voorgoed.

Nu, jaren later en net wanneer de jongens weer met elkaar in contact zijn gekomen ontvangt Bart een bericht van Laura. Ze blijkt in Italië te wonen en wil haar vrienden graag weer eens zien. Ze moet binnenkort in Avignon zijn voor haar werk en stelt voor elkaar te ontmoeten op de plek waar ze elkaar het laatst zagen: bij de Mont Ventoux. De mannen zijn alle vier razend nieuwsgierig naar hun oude liefde, laden hun fietsen in de auto en reizen af. Voor een weerzien met Laura én met de berg.

Ventoux is geen wielerroman, het is misschien goed om dat als eerste te melden. Wagendorp gebruikt het wielerdecor voornamelijk als metafoor. De berg is een plek waar het leven van de hoofdpersonen ingrijpend veranderde. Het beklimmen van de berg  is een doel dat je uitsluitend met enorme inspanning en volharding kunt bereiken. In de dertig jaar sinds 1982 heeft het leven Bart, Joost, André en David gepokt en gemazeld, ouder en misschien wijzer gemaakt. Ze hebben als het ware ieder hun berg beklommen, met wisselend succes. Het weerzien met Laura betekent voor ieder van hen dan ook een bezinning op vriendschap, het weerzien met de berg een vorm van bezinning op hun ambities, op hun leven.

Als roman is Ventoux voor mij grotendeels geslaagd. Wagendorp schrijft vlot, direct en heel beeldend, dat is waarschijnlijk de inbreng van de bekwame journalist. Mooie overpeinzingen en terzijdes, vaak gedaan gedurende de vele uren in zadel, voegen relativering toe. De setting - de berg, de fiets, de dichtkunst, Petrarca, Laura - is gedurfd maar werkt wel. De onthullingen over vroeger zorgen voor een spannende plot. Het is daarom jammer dat uitsluitend Bart als verteller gedurende het verloop van het verhaal meer diepgang krijgt, terwijl de overige personen toch wat vlak blijven.

Ik las de luisterboekversie, voorgelezen door Gijs Scholten van Aschat. Vanzelfsprekend deed ik dat op de fiets.