Terug naar Rusland

Sergej Prokofjev (1891-1953) was een van de belangrijkste Russische componisten van de twintigste eeuw. In Dagboek 1907-1933. Een keuze maken we drie momenten uit zijn leven van nabij mee: 1915, 1917 en 1927.
In 1915 is Prokofjev 24 jaar. Afgestudeerd aan het conservatorium van Sint Petersburg, een jonge componist wiens eerste composities enthousiast worden ontvangen door de artistieke voorhoede. De relatie met zijn vriendin Nina verloopt moeizaam, wat de belangrijkste reden is dat hij besluit in te gaan op een uitnodiging van Sergej Dhiagilev om naar Rome te komen. Altijd op zoek naar componisten die muziek willen schrijven voor zijn Ballets Russes, had deze zijn oog op Prokofjev laten vallen. Tijdens het verblijf in Italië ontmoet Prokofjev veel kunstenaars uit de kring rond Dhiagilev, waaronder Igor Syrawinsky en een aantal Futuristen. Het meest fascinerend aan dit deel van het dagboek vond ik echter de beschrijving van de reis, per trein en boot, van Sint Petersburg naar Italië, dwars door het in oorlog zijnde Europa.
In 1917, het jaar van de Russische revolutie, is Prokofjev volop bezig met componeren en de uitvoering van zijn stukken. Ondanks het feit dat hij in Sint Petersburg woont, het centrum van de omwentelingen, lijkt het alsof de essentie van de gebeurtenissen niet tot hem doordringt. Hij raakt op straat verzeild in schermutselingen, hoort van de gevechten en de doden, maar beklaagt zich pas echt wanneer uitvoeringen van zijn werk door de onzekere situatie niet van de grond komen. Gedurende de zomer huurt hij een landelijke gelegen boerderij buiten de stad om er in alle rust te kunnen componeren. Zijn leven daar, en de concerten die wel doorgaan, vormen voor hem de hoogtepunten van het jaar. In december besluit hij plots om Rusland te verlaten en zich in de Verenigde Staten te vestigen.
In 1927 keert hij voor het eerst weer terug naar zijn vaderland, voor een drie maanden durende toernee. Hij geeft concerten in Moskou, Sint Petersburg, Kiev, Charkov en Odessa. Ook ontmoet hij veel oude vrienden. De samenleving is nu een communistische. Heel rigoreuze of heftige uitspraken doet hij daar niet over in zijn dagboek. Hij zou Rusland de jaren erna vaker bezoeken en er zich in 1936 definitief vestigen.