The Miniaturist, in de herhaling

Het schrijven van een sequel van een bestseller is een riskante onderneming. De lat ligt hoog, want de critici én de lezers verwachten een verhaal dat hen minstens zo bekoort als het eerdere boek. En The Miniaturist, verschenen in 2014, was een doorslaand succes. Het werd breed vertaald – in Nederland als Het huis aan de Gouden Bocht – en de BBC liet het bewerken tot een miniserie. En dat alles terwijl het voor Jessie Burton haar romandebuut was. Een sprookje.

Het was allemaal begonnen toen Burton in 2009 op een trip naar Amsterdam in het Rijksmuseum het imposante poppenhuis van Petronella Oortman zag. Het ruim tweeëneenhalve meter hoge en bijna twee meter brede  pronkobject maakte diepe indruk op haar. In die dagen schreef ze aan wat haar eerste boek had moeten worden, een historische roman die in Londen speelde. Maar dat project schoof ze na haar bezoek terzijde voor een nieuw verhaal, ditmaal gesitueerd in Amsterdam. 

Het poppenhuis en de eerste eigenaresse ervan, de achttienjarige Petronella Oortman, kregen de hoofdrol. Zojuist in Amsterdam gearriveerd als de kersverse echtgenote van de wat oudere koopman Johannes Brandt, probeert zij zich een plek te verwerven in diens huishouden in een kapitaal pand aan de Herengracht, in de zogenoemde Gouden Bocht. Marin, de zus van Johannes, verhindert dit, terwijl de andere huisgenoten – Otto, de Surinaamse bediende van Johannes, en de dienstmeid Cornelia – zich wat afzijdig houden. Ook Johannes houdt afstand, slaapt niet bij Petronella en heeft een onduidelijke vriendschap met een acteur. Binnen enkele maanden zal die huiselijke situatie ontsporen en zal Johannes wegens sodomie ter dood worden veroordeeld. Zijn weduwe in schande achterlatend.

In de sequel, The House of Fortune – in het Nederlands ietwat verwarrend verschenen als Het huis aan de Herengracht - zijn we achttien jaar verder. De geest van Johannes en van Marin, die stierf na de geboorte van haar dochter Thea, waren nog steeds door het huis. Een vrijwel leeg huis, de meeste kostbaarheden zijn uit geldgebrek verkocht. Petronella heeft in de maanden voor aanvang van het verhaal haar uiterste best gedaan de weg te effenen voor de binnenkort achttien jaar wordende Thea. Een rijke man voor haar vinden is het uiteindelijke doel. Thea, als de meeste meisjes van haar leeftijd, gaat in het geheim voor de ‘echte liefde’, in dit geval de decorschilder van de Amsterdamse schouwburg. Burton schetst die verschillende entourages mooi. Ook de verwikkelingen die volgen op het vinden van een geschikte én willige huwelijkskandidaat, de jonge en rijke jurist Jacob van Loos, beschrijft Burton met kennis van de toenmalige praktijk. Ze is sowieso bedreven in het laten uitwaaieren van de verschillende verhaallijnen én die op een natuurlijke en soms plezierig verrassende wijze weer te laten samenvallen.

Geen kritiek? Jawel. In The Miniaturist speelden de steeds door onbekenden achtergelaten miniatuurpoppetjes waarmee Petronella haar poppenhuis - een cadeau van haar echtgenoot - kon vullen een grote rol. Ze bezaten krachten waarmee ze schijnbaar het verloop van zaken konden beïnvloeden. Ik zie in mijn bespreking over het boek (9 november  2014) dat ik me ergerde aan het gewicht dat Burton aan dit wat ongeloofwaardige element meegeeft. Dat geldt ook voor het vervolg. Het heeft iets van jongleren met symboliek, zonder het raadselachtige verschijnen van die miniaturen een geloofwaardige rol te geven.

Jessie Burton / The House of Fortune / 402 blz / Picador, 2022

[Nederlandse editie: Het huis aan de Herengracht]