Gelukkig is Brokken een productieve auteur, de meeste jaren verschijnt er wel een boek van zijn hand. Daarbij blijft hij trouw aan de basis van zijn schrijverschap, eens in de zoveel titels is het een bundeling van meer journalistieke stukken. Soms schrijft hij daarbij vanuit een thema, zoals over stedebouw en architectuur in Stedevaart (2020) of het onovertroffen Baltische zielen (2010), waarin hij kunstenaars uit de Baltische landen portretteert. De meest recente bundeling, zojuist verschenen, is De weemoed van de reiziger. 14 plekken, 14 verhalen. Daarin waaieren de onderwerpen alle kanten op, wat het boek een heerlijk luchtig karakter geeft.
Wat te denken van de begraafplaats in het Zuid-Franse dorp Collioure, waar Brokken een officiële brievenbus van de posterijen aantreft, bevestigd aan de grafsteen van de in 1939 overleden dichter Antonio Machado. Die wilde na zijn dood nog bereikbaar zijn voor zijn lezers. Er arriveert van tijd tot tijd daadwerkelijk post. Of de kapel die Henri Matisse in Vence oprichtte voor een non: ´Een non die zijn model was geweest. Een onmogelijke liefde. Of een gesublimeerde.´ Of een liefde die zo hevig was dat God eraan te pas kwam´. Evenmin duidelijk is de rol van de liefde in het verhaal Dream A Little Dream Of Me waarin een jong stel uit Tsjecho-Slowakije, verstopt in de Mini Cooper van Brokken en zijn vriendin, naar het Westen wil vluchten. Een mooie zomerse herinnering, spelend in 1976, achter het IJzeren Gordijn.Soms neigt een verhaal naar fictie. Bijvoorbeeld in Klaagzang van Ariadne waarin Brokken, uitgenodigd voor een literair festival in Mantua, wordt aangesproken door een keurige adellijke heer, een markies, die hem een authentieke, verloren gewaande partituur van Claudio Monteverdi wil slijten. Dat dit onmogelijk is beseft Brokken binnen een minuut, maar de man heeft een betoverende uitwerking op hem. En verder, een greep: Kafka, Béla Bartók, Dvořák, Stradivarius, een huis voor Gerrit Rietveld & Truus Schröder, een telefoongesprek tussen Boris Pasternak & Jozef Stalin en nog zo wat. Een rijke bundel.
Er is één verhaal dat voor mij boven de rest uitsteekt, een reportage die in een eerdere vorm werd gepubliceerd in de Haagse Post van 31 mei 1980, dus 45 jaar geleden. Brokken gaat daarin op bezoek bij de dichter Leo Vroman en zijn echtgenote Tineke. Zij wonen al jaren in Brooklyn, New York, waar Leo hoofd is van een laboratorium dat bloedonderzoek doet. Brokken: ´Op de voorlaatste dag van mijn verblijf in New York zou ik hem interviewen en vergezellen naar het laboratorium waar hij bloed onderzocht en analyseerde. Wat een buitenkansje was, want hij liet nooit een buitenstaander toe in wat hij zijn wetenschappelijke speeltuin noemde. […] Ik zocht naar de relatie tussen zijn werk en zijn poëzie, en naar nog iets anders, dat me persoonlijk in hoge mate aansprak: hoe hij zijn oorlogsjaren in jappenkampen had verwerkt. En misschien ook: hoe hij het volhield in een miljoenenstad waar niemand maar dan ook niemand hem kende.´ Dat meelopen bij een werkdag bleek een goed idee te zijn geweest, de proeven en waarnemingen creëerden op de een of andere manier de juiste mindset om er een zorgvuldig vraaggesprek bij te houden.En Tineke? Die was er tóch bij, want Leo bleek haar op een werkdag ieder uur even te bellen: ´Hij pakte de telefoon. Uit zijn fluisteren maakte ik op dat hij Tineke meldde veilig op het laboratorium te zijn aangekomen. Er volgden geloof ik nog een hoop poezige woordjes maar ik verstond ze niet – terwijl ik nog geen meter van hem af zat.´ Brokken gaf het stuk de titel ´Liefde is een fluisterstem.´
Jan Brokken / De weemoed van de reiziger. 14 plekken, 14 verhalen / 334 blz / Atlas Contact, 2025