De verteller in de roman is Janina Duszejko, een iets oudere vrouw. Ze is opgeleid als ingenieur en was ooit als zodanig werkzaam. Nu geeft ze enkele uren per week Engelse les op een middelbare school in de stad waar ze net buiten woont. Ook vertaalt ze in haar vrije uren samen met een oud-leerling het werk van de Engelse dichter William Blake. En in de winter past ze op de vakantiehuisjes van haar buren, die net als haar eigen huis zijn gelegen op een hoog gelegen plateau in de heuvels. Haar ware passie is de astrologie, ze is een meester in het lezen van iemands karakter aan de hand van diens levensdata. De toekomst van haar land leest ze ook in de sterren. Die toekomst ziet ze als een zwarte, maar dat komt misschien omdat de situatie zoals zij die dagelijks ervaart verre van rooskleurig is.
Choose your battles zou een strijdkreet van haar kunnen zijn. De gevechten voert ze vooral met de ambtenaren van de lokale overheid en met de mannen van de plaatselijke jachtvereniging. Wat haar daarin triggert is haar afkeer van bureaucratie. Maar ook haar strijd voor het welzijn van dieren. Dit laatste aspect zal het centrale thema in de roman worden, vanaf het moment dat leden van die jachtvereniging de een na de ander vermoord worden aangetroffen, met gruwelijke verwondingen, en de plaatselijke politie een onderzoek start. Janina weet het wel: het zijn de dieren die wraak nemen. Maar is dat zo?
Hoe las ik het boek, als ik moet kiezen uit de hierboven genoemde mogelijkheden? Dan is het vooral het element van de maatschappijkritiek dat komt bovendrijven. Het is niet de maatschappij als geheel die Tokarczuk op de hak neemt, maar eerder de talloze individuen die door hoe de maatschappij in elkaar steekt hebben kunnen uitgroeien tot de harteloze, alleen aan zichzelf denkende wezens die ze zijn. Bijkomend probleem is dat zij met zovelen zijn, en de posities bekleden waarin ze het systeem kunnen laten voortbestaan. Dat lijkt een zwarte boodschap – en tot op zekere hoogte is dat ook zo – maar Tokarczuk geeft haar hoofdpersoon een constante, spontane en bij vlagen geestige gedachtestroom mee. Het is zij die je doet doorlezen.
De roman verscheen al in 2009 en werd dit jaar in het Nederlands gepubliceerd. Dat Tokarczuk in 2018 de Nobelprijs voor literatuur won zal die vertaling wellicht hebben bespoedigd.
Olga Tokarczuk / Jaag je ploeg over de botten van de doden / Vertaald uit het Pools door Charlotte Pothuizen en Dirk Zijlstra / 304 blz / De Geus