Ballets Russes

Sergej Diaghilev is vooral bekend als oprichter van de Ballets Russes. In Diaghilev. Een leven voor de kunst schetst Sjeng Scheijen hoe het balletgezelschap ontstond en waarom het zo belangrijk is geweest voor het ontstaan van het moderne ballet. Als impressario trok Diaghilev veel moderne componisten en kunstenaars aan voor de muziek en decors van zijn balletten. De jonge Igor Strawinsky tekende in de beginperiode van de 'troupe', vanaf 1909, voor de muziek van enkele toppers als De vuurvogel en Le Sacre du Printemps. Later speelde Sergej Prokovjev een grote rol. Daarnaast componeerden ook Claude Debussy, Maurice Ravel en Richard Straus voor Diaghilev. De sprookjesachtige en mystieke sfeer van het traditionele Rusland werd uitstekend verbeeld in de decors en kostuums van Léon Bakst. In de jaren twintig wist Diaghilev zelfs Henri Matisse en Pablo Picasso te strikken voor decors. De meest tot de verbeelding sprekende danser was natuurlijk Vaslav Nijinski, die ook lange tijd de geliefde van Diaghilev was.
De periode 1909-1929 kenmerkte zich door belangrijke ontwikkelingen in de kunst, maar ook door grote politieke onrust. De Eerste Wereldoorlog leidde tot economische malaise waarin een balletgezelschap nauwelijks kon functioneren. De Russische revolutie van 1917 beroofde Diaghilev van zijn thuisland en het contact met zijn familie. Diaghilev nam voortdurend grote artistieke en financiële risico's om zijn gezelschap overeind te houden. Dat lukte hem een kleine twintig jaar. Halverwege de jaren twintig raakte de glans er wel enigszins af. Er ontstonden conflicten binnen de groep en Diaghilev kreeg steeds meer last van lichamelijke problemen. In augustus 1929 stierf hij in Venetië.