Het land in zwaar weer

Het Nederland dat Adriaan van Dis beschrijft in zijn nieuwe roman KliFi is een ander land dan het huidige. De koning is vervangen door een president, de media worden gecontroleerd door de staat en iedere vorm van klimaatcrisis wordt door de machthebbers ontkend. KliFi staat voor KlimaatFictie. Alles in deze roman lijkt een gruwelijk toekomstbeeld te zijn, maar tegelijk heeft Van Dis vrijwel niets verzonnen. Van alles wat hier passeert kun je ergens in onze huidige wereld wel een voorbeeld vinden. De klimaatfictie uit de titel is de viruswaanzin, maar dan in een andere vorm. De president die van alle kunst houdt, als het maar klassiek is, vertoont trekjes van Baudet. En de orkaan die zojuist een verwoestend spoor door het land heeft getrokken is een verbeelding van de Covid-19 pandemie. Dat Van Dis zich heeft laten inspireren door een situatie waar we in zekere zin nog middenin zitten verklaart wellicht ook de gal die bij tijd en wijle uit zijn pen vloeit. Hij lucht zijn hart, zegt waar het op staat. Het boek is één lange aanklacht tegen onrecht.

Het verhaal wordt genoteerd door Jákob Hemmelbahn, een oudere schrijver die in een groot huis aan een rivier woont. Zijn ouders zijn ooit Hongarije ontvlucht, een gegeven dat de zoon al die jaren later nog steeds een gevoel van mededogen met vluchtelingen bezorgt. En vluchtelingen zijn er, nu de orkaan der orkanen het water heeft opgedreven en hele streken onder water zijn komen te staan.

Jákob, sinds enkele jaren weduwnaar, woont alleen in zijn grote huis. De boerderij van zijn buurman Kees is onder water verdwenen, en Kees zal de eerste van velen zijn die door Jákob worden opgevangen. Jákob wordt door de instanties ook ingezet om de stroom vluchtelingen te administreren. Hij ondervraagt ze wanneer ze zich aanmelden en sjoemelt af en toe een beetje bij het noteren van de gegevens: big brother hoeft immers niet álles van je te weten…

Ik las de roman als luisterboek, door Van Dis zelf voorgelezen. Een groot voordeel, zeker bij het hartstochtelijke betoog dat dit boek is. Gal kun je ook uitspreken. De lezers van het papieren boek hebben weer een ander voordeel: de typografie van de tekst. Met een grote letter, hele passages – de president aan het woord – in vette knalrode hoofdletters en andere vrijheden is daar op dat vlak veel te beleven.  

Eigenlijk is dit boek een kleine ideeënroman. Speels en creatief, maar ook vurig en woedend. Een Van Dis zoals je hem niet eerder las.

Adriaan van Dis / KliFi. Woede in de Republiek Nederland / Luisterboek, voorgelezen door de auteur / 3 uur en 42 minuten / Atlas Contact, 2021 / via Storytel